افرادی که با آفازی مواجه هستند ممکن است دچار مشکلاتی  همچون مشکلات زیر شوند. :

• درک زبان
• ارسال پیام
• خواندن
• نوشتن
• صحبت کردن
• ناتوانی در پیدا کردن کلمات
• تلفظ اشتباه کلمات
• اشتباه در گرامر
• ساختار جملات
• افت فرازی و تندخویی در صحبت کردن

نوع و شدت اختلال زبان در آفازی می‌تواند متنوع باشد. به علاوه، مناطق مغزی مختلف ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند که باعث شکل‌گیری نوع‌های مختلف آفازی، از جمله: آفازی برخی کلمات، آفازی وسطی، آفازی حسابی، آفازی حسی و آفازی مخفی می‌شود.

معالجه آفازی ممکن است شامل: درمان‌های زبان‌شناختی، گفتار درمانی، درمان‌های دارویی و در برخی موارد جراحی باشد. تیم متخصصین شامل گفتار درمانگران، اعصاب‌شناسان و تراپیست‌های شناختی می‌توانند به فرد در بهبود آفازی کمک کنند.

انواع آفازی: درمان آفازی

آفازی می‌تواند به شکل‌های مختلفی در افراد رخ دهد، که به طور عمده ناشی از آسیب مغزی است. در زیر به برخی از انواع رایج آفازی اشاره می‌کنیم:

• آفازی بروکا یا آفازی ناروان (Broca’s Aphasia)

آفازی بروکا یا Broca’s Aphasia یکی از انواع آفازی است. در این نوع آفازی، فرد دچار مشکلات جدی در تولید گفتار است. افراد با آفازی بروکا دارای مشکلات در تشکیل جملات و استفاده از کلمات صحیح هستند. آفازی بروکا ممکن است حین صحبت کردن در تلفظ کلمات، تندگویی و قطع و وصل ناخواسته در گفتار همراه باشد.

علت آفازی بروکا معمولاً مرتبط با صدمات در قسمتی از مغز به نام “قسمت بروکا” است که در محدوده لوب پیشانی قرار دارد. صدمات مغزی مانند: سکته مغزی، تروما سری، تومورها و عفونت‌های مغزی ممکن است منجر به آفازی بروکا شوند.

درمان آفازی بروکا معمولاً شامل گفتاردرمانی است. روش‌های درمانی برای آفازی بروکا شامل: تمرینات تولید گفتار، تمرینات تلفظ، تمرینات نامگذاری کلمات و تقویت مهارت‌های گفتاری و زبانی می‌شود. همچنین، استفاده از تکنیک‌های بصری مانند نمایش تصاویر و علائم ممکن است در فرایند درمان موثر باشد.

مهم است که درمان آفازی بروکا توسط گفتاردرمان‌ یا تیم تخصصی مربوطه صورت گیرد. این تیم متخصص می‌تواند برنامه‌های درمانی مناسب برای هر فرد تعیین کند و به وی در بهبود مهارت‌های گفتاری و زبانی خود کمک کند.

• Global Aphasia

آفازی گلوبال یا Global Aphasia این نوع شدیدترین و گسترده‌ترین اختلال زبانی است که معمولاً ناشی از صدمات مغزی نواحیه گسترده ای درمغز است. در این نوع آفازی، تمامی بخش‌های زبانی از جمله: تولید گفتار، درک زبان و نامیدن ، خواندن و نوشتن دچار مشکل می‌شوند.

افرادی که دارای آفازی گلوبال هستند، معمولاً مشکلات جدی در تولید گفتار، درک زبانی و استفاده از کلمات مناسب دارند. آن‌ها ممکن است توانایی محدودی در تلفظ کلمات داشته باشند و به سختی یا به طور ناقص بتوانند جملات را تشکیل دهند. همچنین، درک زبانی آن‌ها نیز معمولاً ضعیف است و نمی‌توانند جملات یا کلمات را به درستی درک کنند.

درمان آفازی گلوبال بستگی به شدت و میزان تاثیر این اختلال بر زبان و گفتار فرد دارد. در برخی موارد، استفاده از روش‌های گفتاردرمانی، تمرینات تلفظ، تمرینات تولید گفتار و استفاده از تکنیک‌های بصری و شنیداری می‌تواند کمک کننده باشد. در موارد شدیدتر، فرد ممکن است نیاز به استفاده از روش‌های جایگزین ارتباطی (AAC) مانند استفاده از نمادها، تصاویر و تکنولوژی‌های کمکی داشته باشد.

مهم است که درمان آفازی گلوبال توسط گفتاردرمان‌ یا تیم تخصصی مربوطه انجام شود. این تیم متخصص می‌تواند برنامه‌های درمانی مناسب را برای هر فرد تعیین کند و به وی در بهبود قابلیت‌های زبانی و گفتاری خود کمک کند.

• Anomic Aphasia : درمان آفازی

آفازی آنومی یا Anomic Aphasia یکی دیگر از انواع آفازی است. در این نوع آفازی، فرد دچار مشکل در نامگذاری و یادآوری کلمات است. به عبارت دیگر، فرد ممکن است از کلمات مشخصی که باید در زبان روزمره استفاده کند را فراموش کند (Lexical storage) یا به سختی به آنها دسترسی (Lexical access) پیدا کند. معمولاً فردی با آفازی نام‌یابی‌ای می‌تواند صحبت کند و جملات را تشکیل دهد، اما به مشکلات در نامگذاری اشیا و کلمات خاص برمی‌خورد.

علل آفازی آنومی ممکن است شامل صدمات مغزی ناشی از: سکته مغزی، تروما سری، تومورهای مغزی و بیماری‌های عصبی باشد. این نوع آفازی معمولاً به عنوان نتیجه‌ای از صدمات به قسمت‌های مشخصی از مغز، مانند قسمت های تمپورال و پاریتال، رخ می‌دهد که در فرایند نامگذاری و یادآوری کلمات واژگانی نقش دارند.

درمان آفازی آنومی شامل استفاده از روش‌های گفتاردرمانی متنوع می‌شود. این روش‌ها می‌توانند شامل تمرینات نامگذاری کلمات، استفاده از راهکارهای معین برای یادآوری کلمات و تمرینات تقویت حافظه باشند. همچنین، استفاده از تکنیک‌های جبرانی نیز می‌تواند در کمک به فرد برای یافتن راهکارهای دیگری در جایگزینی کلماتی که به آنها دسترسی ندارد، مفید باشد.

مشاوره و درمان توسط گفتاردرمان‌ و تیم تخصصی مربوطه می‌تواند به فرد در بهبود و تسهیل فرایند نام‌یابی و یادآوری کلمات کمک کند و بهبود قابل توجهی در این مهارت‌ها را به او ارائه دهد.

• آفازی ورنیکه یا آفازی روان (Wernicke’s Aphasia)

در این نوع آفازی، فرد مشکل در درک زبان دارد. آنها ممکن است جملات بی‌معنی یا غیرمنطقی بگویند و کلمات را به درستی تلفظ نکنند. بیماران ورنیکه درک دقیق از مفهوم و معنی کلمات و جملات را دشوار می‌یابند.

توجه داشته باشید که هر نوع آفازی می‌تواند درجه و شدت متفاوتی داشته باشد و نیاز به ارزیابی تخصصی و درمان توسط تیم متخصصین دارد.

• آفازی انتقالی ( Conduction aphasia)

آفازی انتقالی (Conduction aphasia) یک نوع اختلال زبان است که به دلیل آسیب به مسیرهای ارتباطی بین قشر شنوایی و قشر گفتاری مغز ایجاد می‌شود. در این اختلال، فرد مشکلی در انتقال اطلاعات بین دو قسمت اصلی مغز دارد و عمدتاً دچار مشکلات در تکرار کلمات و جملات است.

افراد مبتلا به آفازی انتقالی معمولاً قادر به درک زبان و بیان اندکی دارند، اما دچار مشکلاتی در تکرار دقیق کلمات و جملات هستند. آنها ممکن است بتوانند به سوالات پاسخ دهند و از طریق گفتار خود ایده‌ها و اطلاعات را منتقل کنند، اما در هنگام تکرار عبارات دچار خطاهای بزرگی می‌شوند.

علل آفازی انتقالی می‌تواند شامل ضربه در قسمت‌هایی از مغز که مسئول ارتباطات زبانی است یا آسیب به مسیرهای عصبی بین این قسمت‌ها باشد. برخی از علائم دیگر آفازی انتقالی می‌تواند شامل مشکلات در نامگذاری، ممکن است کلمات را به اشتباه تغییر دهند یا از کلمات مشابه استفاده کنند. همچنین، می‌توانند دچار مشکل در استفاده از کلمات کامل باشند و از جملات ساده‌تر و کوتاه‌تر استفاده کنند.

تشخیص آفازی انتقالی بر اساس ارزیابی زبانی و آزمون‌های عصب‌روانشناختی صورت می‌گیرد. درمان اآفازی انتقالی عمدتاً بر پایه تمرین‌ها و استراتژی‌های توانبخشی زبانی است که بهبود ارتباطات زبانی و تکر

• آفازی زیرقشری حرکتی ( Transcortical motor aphasia = TMA)

آفازی زیرقشری حرکتی (Transcortical Motor Aphasia) یا TMA یک نوع اختلال زبان است که به دلیل آسیب به منطقه‌های مغزی مرتبط با تنظیم حرکت‌های زبانی ایجاد می‌شود. در این نوع آفازی، شکل واژگانی و بنیادی زبان (مثلاً تلفظ کلمات و ساخت جملات) حفظ می‌ماند، اما فرد مشکلاتی در مورد تولید زبان و تکرار کلمات و جملات دارد.

افراد مبتلا به آفازی زیرقشری حرکتی عمدتاً دچار مشکل در آغاز گفتار هستند و به طور نسبی با مکالمه روان و قابل فهمی همراه نیستند. آنها معمولاً به سوالات با پاسخ‌های ساده و کوتاه پاسخ می‌دهند و ارتباط زبانی کمی دارند. همچنین، تکرار عبارات دیگران را با مشکل روبرو می‌کنند و ممکن است کلمات را به صورت غیرمنطقی یا خطاهای تلفظی تکرار کنند.

علل آفازی زیرقشری حرکتی می‌تواند شامل ضربه در منطقه‌هایی از مغز که وظیفه تنظیم حرکات زبانی را دارند یا آسیب به مسیرهای عصبی مرتبط با ارتباطات زبانی باشد. این آفازی ممکن است همراه با ضعف عضلانی در حرکات زبانی و مشکلات در مهارت‌های حرکتی دست و پا نیز باشد.

تشخیص آفازی زیرقشری حرکتی بر اساس ارزیابی زبانی و آزمون‌های عصب‌روانشناختی صورت می‌گیرد. درمان این اختلال عمدتاً بر پایه تمرین‌ها و استراتژی‌های توانبخشی زبانی و حرکتی است.

• آفازی زیرقشری حسی ( Transcortical sensory aphasia = TSA)

آفازی زیرقشری حسی (Transcortical Sensory Aphasia) یا TSA یک نوع اختلال زبان است که به دلیل آسیب به مناطق مغزی مرتبط با درک و تفسیر زبان ایجاد می‌شود. در این نوع آفازی، فرد معمولاً دچار مشکل در درک و تفسیر زبان می‌شود، اما می‌تواند کلمات را تکرار کرده و بیان کند.

افراد مبتلا به آفازی زیرقشری حسی ممکن است مشکلی در درک کلمات و جملات داشته باشند و نتوانند به درستی معنی و مفهوم کلمات را درک کنند. اما عمدتاً قادر به تکرار کلمات و جملات هستند و ممکن است تلفظ آنها نیز نسبتاً سالم باشد. آنها ممکن است کلمات را به صورت نامنطقی یا درست تکرار کنند، اما درک و استفاده از آنها را نداشته باشند.

علل آفازی زیرقشری حسی می‌تواند شامل آسیب به مناطق مغزی مرتبط با درک زبان، مثل مناطق حسی و قشر شنوایی باشد. ضربه، تروما مغزی، تومورها و بیماری‌های عصبی می‌توانند به آفازی زیرقشری حسی منجر شوند.

تشخیص آفازی زیرقشری حسی بر اساس ارزیابی زبانی و آزمون‌های عصب‌روانشناختی صورت می‌گیرد. درمان آفازی زیرقشری  عمدتاً بر پایه تمرین‌ها و استراتژی‌های توانبخشی زبانی است که بهبود درک و تفسیر زبان را هدف قرار می‌دهد. همچنین، استفاده از تکنولوژی‌های کمکی مانند سیستم‌های ارتباطی بدون صحبت نیز می‌تواند به فرد در برقراری ارتباط کمک کند.

در برخی منابع آفازی را به دوشکل آفازی روان یا حسی و آفازی ناروان یا حرکتی دسته بندی می کنند:

• آفازی ناروان یا حرکتی (non-fluent or Motor Aphasia)

از جمله آفازی های ناروان می توان به آفازی بروکا، آفازی TMA و آفازی گلوبال می توان اشاره کرد. در این نوع آفازی، فرد دچار مشکل در تنظیم و کنترل حرکات زبان و عضلات صوتی می‌شود. آفازی حرکتی به عنوان آفازی برخی کلمات نیز شناخته می‌شود. افراد مبتلا به این نوع آفازی ممکن است دشواری در تلفظ کلمات و ساختار جملات، کنترل بروز حرکات پیچیده زبان و مشکل در تنظیم صدا و ضبط صوت داشته باشند.

• آفازی روان یا حسی (Fluent or Sensory Aphasia)

آفازی های روان  شامل آفازی ورنیکه، آفازی TSA ، آفازی آنومی و آفازی انتقالی می باشد. در این نوع آفازی، فرد دچار مشکل در درک زبان است. آنها ممکن است مشکل در درک معانی و مفهوم کلمات و جملات داشته باشند و به‌طور ناقص درک زبان صحبت شده و نوشته شده را تجربه کنند. تلفظ کلمات نیز ممکن است به طور قابل توجهی تغییر کند.

مهم است به یاد داشته باشید که هر نوع آفازی می‌تواند درجه و شدت متفاوتی داشته باشد و نیاز به ارزیابی داشته و درمان آفازی توسط تیم متخصصین انجام شود.

آفازی در چه افرادی بیشتر رخ می دهد؟

آفازی ممکن است در هر شخصی رخ دهد، اما در برخی افراد بیشتر دیده می شود و در این صورت احتیاج به درمان آفازی می باشد. در زیر به برخی از عوامل و عوامل خطر مرتبط با افازی اشاره می کنم:

• آسیب مغزی: آفازی معمولاً ناشی از آسیب مغزی، از جمله: سکته مغزی، ترومای سری، ورم مغزی، و عفونت‌های مغزی است. افرادی که از آسیب مغزی رنج می‌برند، بیشتر در معرض خطر آفازی قرار دارند.
• بیماری‌های نورولوژیک: برخی بیماری‌های نورولوژیک می‌توانند منجر به آفازی، مانند: اختلال پارکینسون، صرع، آسیب مغزی تروماتیک و التهاب‌های مغزی شوند.
• سن بالا و پیری: ریسک آفازی با سن و پیری افزایش می یابد. با پیری، خطر بروز آفازی در دستگاه زبانی و سیستم عصبی مرکزی افزایش می یابد.
• سابقه خانوادگی: اگر در خانواده شما افرادی با آفازی وجود داشته باشند، احتمال بروز آفازی در شما نیز افزایش می یابد. عوامل ژنتیکی می توانند در بروز افازی نقش داشته باشند.
• عوامل ریسک دیگر: برخی عوامل ریسک دیگر ، مانند: استفاده از الکل و مواد مخدر، عوامل استرس زا، عفونت‌های مغزی، و برخی عوامل محیطی مانند مواجهه با مواد شیمیایی سمی می توانند نیز در بروز آفازی موثر باشند.

مهم است به یاد داشته باشید که این عوامل و فاکتورها می توانند تأثیر گذار باشند، اما هیچ یک به تنهایی به طور قطعی افازی را تضمین نمی کنند. همچنین، افازی ممکن است در هر سن و در هر جنسیت رخ دهد، اما برخی عوامل می توانند ریسک بیشتری را برای بروز آن ایجاد کنند.

درمان آفازی

درمان آفازی عمدتاً بستگی به نوع و شدت آفازی دارد. اما در کل، درمان آفازی شامل روش‌ها و استراتژی‌های مختلف است که به بهبود توانایی زبانی و ارتباطی فرد مبتلا کمک می‌کنند.

این روش شامل جلسات تخصصی با یک گفتاردرمان‌ (Speech-Language Pathologist) می‌باشد. درمان گفتاری و زبان‌شناسی شامل: تمرینات شنیداری، تلفظ، تقویت عضلات صوتی، تقویت توانایی تولید جملات و مهارت‌های ارتباطی است.

• تکنیک‌های تقویت مکالمه: این تکنیک‌ها شامل تمریناتی هستند که فرد مبتلا را در بهبود مهارت‌های مکالمه و ارتباطی یاری می‌کنند. این تمرینات می‌تواند شامل تمرین تکنیک‌های نفس‌گیری، تمرینات تلفظ، تقویت مهارت‌های گفتاری و مکالمه باشد.
• فناوری کمک‌گر: استفاده از فناوری کمک‌گر می‌تواند در درمان آفازی کمک کند. از جمله فناوری‌های مورد استفاده می‌توان به: نرم‌افزارهای تمرینی، دستگاه‌های کمک شنوایی، دستگاه‌های تولید صوت و دستگاه‌های تقویت صوت اشاره کرد.
• روش‌های ضبط و بازخوانی صوت: این روش شامل ضبط صدا و بازخوانی آن توسط فرد مبتلا به آفازی است. این تمرینات به فرد کمک می‌کند تا درک و تولید صوت‌ها را بهبود بخشد.
• حمایت خانوادگی و اجتماعی: حمایت و تشویق خانواده و افراد اطراف نقش مهمی در بهبود آفازی ایفا می‌کند. تشویق فرد به مشارکت در جلسات درمانی، ایجاد محیط پذیرا و حمایت‌کننده برای تمرینات خانگی و ارائه فرصت‌های مکالمه و ارتباط با دیگران می‌تواند مفید باشد.

مهم است که درمان آفازی توسط تیم متخصصین انجام شود و برنامه درمانی مناسب برای نیازهای فرد تعیین شود. همچنین، صبر و پیوستگی در انجام تمرینات و جلسات درمانی نقش مهمی در بهبود آفازی دارد.

نقش گفتار درمان در درمان آفازی یا سکته مغزی

گفتار درمان (Speech Therapy) نقش بسیار مهمی در درمان آفازی و سکته مغزی دارد. در ادامه، نقش گفتار درمان در هر یک از این وضعیت‌ها را بررسی خواهیم کرد:

درمان آفازی

گفتاردرمانی و زبان‌شناسی (Speech-Language Therapy) برای بهبود مشکلات زبانی و گفتاری در افراد مبتلا به آفازی استفاده می‌شود و باعث درمان آفازی می گردد. گفتار درمانی می‌تواند به فرد کمک کند تا تلفظ صحیح کلمات، جملات و صداها را یاد بگیرد و مهارت‌های ارتباطی را بهبود بخشد. این روش شامل تمریناتی برای تقویت عضلات صوتی، تمرینات تلفظ، تمرینات تولید جملات و بهبود مهارت‌های ارتباطی است.

درمان سکته مغزی

درمان سکته مغزی شامل چندین جنبه است و گفتار درمان یکی از آنهاست. درمان گفتاری و زبان‌شناسی می‌تواند به فرد کمک کند تا پس از سکته مغزی، مهارت‌های زبانی و گفتاری خود را بهبود بخشد. این شامل: تمرینات تلفظ، تمرینات درک و تولید جملات، تقویت عضلات صوتی و تقویت مهارت‌های ارتباطی است.

در هر دو حالت آفازی و سکته مغزی، هدف اصلی گفتار درمانی افزایش قابلیت ارتباطی فرد است. این شامل: بهبود تلفظ صحیح کلمات، جملات و صداها، تقویت مهارت‌های مکالمه و فهمیدن زبان، بهبود نحوه تولید و درک زبان، و بهبود مهارت‌های ارتباطی می‌شود.

تخصصی که در این زمینه فعالیت می‌کند، گفتاردرمان‌ (Speech-Language Pathologist)  نام دارد. این تخصصی است که با استفاده از ارزیابی، تشخیص و توسعه برنامه‌های درمانی مناسب، به بهبود گفتار و زبان فرد کمک می‌کند.