در واقع آپراکسی گفتار باعث می شود افراد جملات کوتاه و ساده را بتوانند بیان کنند اما در صورت طولانی شدن کلمات (کلمات سه بخشی یا بیشتر) یا جملات فرد دیگر قادر به تلفظ صحیح نیست.

آپراکسی گفتار ممکن است همراه با مشکلات دیگری در حرکت عضلات دهان، لب و زبان نیز همراه باشد. علل آپراکسی گفتار می‌تواند شامل آسیب مغزی ناشی از عوامل مختلف مانند: سکته مغزی، آسیب مغزی تروماتیک، زوال عقل، تومورهای مغزی و بیماری‌های مغزی باشد.

درمان آپراکسی گفتار توسط آسیب شناسان گفتار زبان صورت می‌گیرد. این درمان بر روی بهبود حرکت عضلات دهان و زبان تمرکز دارد. از روش‌های مختلفی مانند تکنیک‌های تکرار و تمرین برای تقویت عضلات و تمریناتی که به حرکت صحیح دهان و زبان کمک می‌کنند، استفاده می‌شود. همچنین، در موارد شدید‌تر ممکن است نیاز به روش‌های جایگزین مانند استفاده از ارتباط تقویتی و جایگزین (مثل حرکات دستی، نوشتن، اشاره و استفاده از کامپیوتر) برای ارتباط برقرار کردن باشد.

علائم آپراکسی گفتار در بزرگسالان

زمانی که با آپراکسی گفتار مواجه می شوید، مشکلاتی در تلفظ صحیح صداها خواهید داشت. این ممکن است باعث شود شما چیزی کاملاً متفاوت از آنچه قصد داشتید بازگو کنید را بگویید. حتی ممکن است کلماتی را بیان کنید که با معنی اصلی مغایرت دارند. به عنوان مثال، ممکن است به جای “آشپزخانه” کلمه “مرغ” را بگویید.

یا ممکن است چیزی بگویید که به عبارتی منطقی نیست، مانند به جای تلفظ “آشپزخانه “بیپم” را بگویید. شما ممکن است بدانید که آنچه می‌گویید نادرست است و سعی می کنید آن را اصلاح کنید. گاهی اوقات ممکن است به درستی این موضوع را درک کنید، اما همچنان چیزهای دیگری را بیان می کنید. این وضعیت می‌تواند برای شما بسیار ناراحت‌کننده باشد.

در صورت بروز آپراکسی، ممکن است تجربه‌های زیر را داشته باشید:

• مشکل در تقلید و تلفظ صداها به تنهایی.
• ممکن است صداهای جدید را اضافه کنید، صداها را حذف کنید یا صداها را به‌طور نادرست تلفظ کنید.
• ممکن است یکبار کلمه مورد نظر را به صورت درست و یکبار به صورت نادرست تلفظ و بیان کنید.
• تنظیم کردن حرکات زبان و لب تا در هنگام تلفظ صداها، آن‌ها را در محل مناسب قرار دهید. این عمل را “دست‌زدن” می‌نامند.
• صحبت کردن به‌طور آهسته‌تر.
• در موارد شدید عدم توانایی در گفتن هیچگونه صدایی.

علائم در کودکان

کودکان هم همچون بزرگسالان ممکن است دچار آپراکسی شوند. همه کودکان مبتلا به آپراکسی گفتار شبیه هم نیستند. کودک شما ممکن است برخی یا تمامی علائم زیر را دارا باشد. اگر کودک شما بیش از ۳ سال دارد، باید با پزشک خود مشورت کرده و به یک متخصص در حوزه زبان‌شناسی و گفتار (SLP) مراجعه نماید.

از علائم و نشانه‌های آپراکسی گفتار در دوران کودکی می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• همیشه کلمات را به یک شکل یکسان نمی‌گوید.
• تمایل دارد بر روی هجا یا کلمه‌ای که اشتباه است، تاکید کند.
• صداها را تحریف یا تغییر می‌دهد.
• ممکن است کلمات کوتاه را بهتر از کلمات بلندتر بیان کند.

کودکان مبتلا به آپراکسی گفتار ممکن است مشکلات دیگری نیز مانند: مشکلات در مهارت‌های حرکتی دقیق، تاخیر در زبان یا مشکلات در خواندن، املاء و نوشتن داشته باشند.

اهداف درمان آپراکسی در کودکان

هدف از درمان آپراکسی گفتار، کمک به کودک شما برای بیان: صداها، کلمات و جملات واضح‌تر است. کودک شما یاد خواهد گرفت که چگونه:

• برنامه‌ریزی حرکات لازم برای تلفظ صداها و انجام آن‌ها به صورت صحیح در زمان مناسب.
• تمریناتی برای تقویت عضلات دهانی انجام دهد. این تمرینات به تنهایی بر عضلات دهان کمک نمی‌کند، اما کار بر روی حرکت صحیح این عضلات برای تلفظ صداها موثر است.
• کودک شما باید برای صحبت کردن صحیح تمرین کند تا در آن بهتر شود. استفاده از تمام حواس هنگام یادگیری نحوه تلفظ صداها کمک می‌کند. فرزند شما ممکن است از نشانه‌های “لمس” استفاده کند، مانند: قرار دادن انگشتش روی لب‌ها هنگام تلفظ صدای “p” به عنوان یک یادآور برای بستن لب‌ها.

همچنین می‌تواند از نشانه‌های “بصری” استفاده کند، مانند: نگاه کردن به آینه هنگام تولید صدا، یا از نشانه‌های “گوش دادن”، مانند: تمرین کردن با ضبط کردن صدای خود و سپس گوش دادن به آن‌ها برای بررسی صحیح بودن آن‌ها. هم می تواند کمک کننده باشد.

درمان آپراکسی گفتار توسط گفتاردرمان چگونه انجام میشود؟

درمان آپراکسی گفتار عمدتاً توسط گفتاردرمان (تخصصی ترین حوزه درمان آپراکسی گفتار) انجام می‌شود. گفتاردرمان به صورت تخصصی به ارائه روش‌ها و تمریناتی می‌پردازد که به بهبود حرکت عضلات دهان، لب و زبان کمک می‌کند و در نتیجه باعث بهبود گفتار می‌شود.

درمان آپراکسی گفتار توسط گفتاردرمان عموماً شامل مراحل زیر می‌شود:

• ارزیابی:

در ابتدا، گفتاردرمان بررسی دقیقی از وضعیت آپراکسی گفتار فرد انجام می‌دهد. این ارزیابی شامل: بررسی تاریخچه پزشکی، ارزیابی حرکتی عضلات دهان و زبان، و ارزیابی سطح توانایی صحبت کردن فرد می‌شود.

• تعیین هدف‌ها:

بر اساس نتایج ارزیابی، گفتاردرمان هدف‌های درمانی خاص را برای فرد مشخص می‌کند. این هدف‌ها ممکن است شامل بهبود تلفظ کلمات خاص، افزایش جریان صحبت کردن، افزایش دامنه و تنوع کلمات و جملات، و تقویت عضلات دهان و زبان باشد.

• تمرینات و روش‌های درمانی:

گفتاردرمان تمرینات و روش‌های مختلفی را برای درمان آپراکسی گفتار استفاده می‌کند. این تمرینات شامل: تمرینات حرکتی دقیق برای تقویت عضلات دهان و زبان، تمرینات تنفسی، تمرینات تقویت آواها و ساختارهای زبانی، تمرینات تلفظ و بیان کلمات و جملات، و استفاده از تکنیک‌های تکرار و تقویت می‌شود.

• جلسات مکرر:

درمان آپراکسی گفتار نیاز به جلسات مکرر و منظم با گفتاردرمان دارد. فرد باید تمرینات و روش‌های درمانی را در طول زمان و با تکرار منظم انجام دهد تا بهبود چشمگیری در گفتارش را تجربه کند.

گفتاردرمان یک فرآیند همکارانه است و نیاز به همکاری فرد مبتلا به آپراکسی گفتار و همچنین خانواده و محیط اطراف دارد. اطلاعات و راهنمایی‌هایی که در جلسات گفتاردرمان ارائه می‌شود، باید در طول روز و در فعالیت‌های روزمره فرد مورد استفاده قرار بگیرد تا درمان آپراکسی گفتار با موفقیت انجام شود.

چگونه می توان آپراکسی را تشخیص داد؟

تشخیص آپراکسی گفتار معمولاً توسط گفتاردرمان‌ها، ارزیابی می‌شود. مراحلی که در تشخیص آپراکسی گفتار اغلب بررسی می‌شوند عبارتند از:

• مصاحبه:

ابتدا یک گفتاردرمان با فرد و خانواده او مصاحبه می‌کند. در این مصاحبه، سابقه تکامل زبانی و گفتاری فرد، نحوه توانایی صحبت کردن و مشکلاتی که ممکن است با آن روبه‌رو شود، بررسی می‌شود.

• ارزیابی گفتاری:

در این مرحله، گفتاردرمان از طریق انجام آزمون‌های مختلف بر روی فرد، ارزیابی دقیقی از وضعیت گفتاری فرد انجام می‌دهد. این شامل بررسی تلفظ کلمات، ساختار جملات، سرعت و قطع و وصل بین کلمات و جریان صحبت کردن است.

• ارزیابی حرکتی:

ارزیابی حرکتی دهان، لب و زبان نیز از اهمیت بالایی برای درمان آپراکسی گفتار برخوردار است. در این ارزیابی، نحوه کنترل و حرکت عضلات دهان و زبان بررسی می‌شود تا هر گونه نقص حرکتی یا ناتوانی در این بخش‌ها شناسایی شود.

• تشخیص نهایی:

پس از انجام مصاحبه‌ها و ارزیابی‌های مختلف، گفتاردرمان به تشخیص نهایی می‌رسد که آیا فرد مبتلا به آپراکسی گفتار است یا خیر و پس از آن درمان آپراکسی گفتار مناسب را ارائه می دهد.

تشخیص آپراکسی گفتار نیاز به تجربه و تخصص گفتاردرمان‌ها دارد. در صورتی که شما یا فردی در اطرافتان مشکوک به آپراکسی گفتار هستید، بهتر است با یک متخصص گفتاردرمان، مشورت کنید تا ارزیابی و تشخیص صحیحی دریافت کنید.

چه تمریناتی در گفتاردرمانی تجویز میشوند؟

در گفتاردرمانی برای درمان آپراکسی گفتار ، تمرینات مختلفی تجویز می‌شوند که بهبود تنظیم حرکات دقیق دهان و زبان و تولید صداها را هدف دارند. برخی از تمرینات معمول در گفتاردرمانیبرای درمان  آپراکسی گفتار عبارتند از:

• تمرینات حرکات دقیق دهان و زبان:

این تمرینات شامل تقویت عضلات دهان و زبان، بهبود تنظیم حرکات دقیق و تقویت هماهنگی حرکتی می‌شوند. مثال‌هایی از این تمرینات شامل تمرینات دیادوکوکنزیس (تکرار سریع و صحیح ترکیب هایی مثل: /با/، /بابو/، /بابوبی/، /پا/، /پاتا/، /پاتاکا/ و …)، تقویت حرکت دهان و زبان با استفاده از دستورالعمل‌های تصویری، و تقویت حرکت دهان و زبان با استفاده از واژه‌ها و جملات خاص می‌باشد.

• تمرینات تنفسی:

تمرینات تنفسی می‌توانند به کنترل تنفس و تولید صداها کمک کنند. این تمرینات شامل تمرینات تنفس عمیق، تنفس کنترل شده، و تمرینات تنفسی همراه با حرکات دهان و زبان می‌شوند.

• تمرینات تولید صداها:

این تمرینات برای تقویت تولید صداها و بهبود کنترل آن‌ها استفاده می‌شوند. ممکن است شامل تمرین تولید صداهای مختلف مانند صدای “پ”، “ت”، “ک”، و تمرین تولید الگوهای صدایی خاص باشد.

• تمرینات تلفظ و ترکیب کلمات:

این تمرینات به کودکان کمک می‌کنند تا الگوهای صحیح تلفظ و ترکیب کلمات را یاد بگیرند. مثال‌هایی از این تمرینات شامل تمرین تلفظ و ترکیب کلمات با الگوهای مشخص و تمرین تلفظ و ترکیب کلمات با استفاده از جملات و داستان‌ها می‌باشد.

تمرینات گفتاردرمانی ممکن است بسته به نیازهای هر فرد و شرایط خاص آن فرد تنظیم شود. گفتاردرمان‌های متخصص می‌توانند بر اساس ارزیابی دقیق و تشخیص حرفه‌ای از آپراکسی گفتار، برنامه درمانی مناسبی را برای هر فرد تهیه کنند.