سکته مغزی یکی از مشکلات جدی در زندگی روزمره امروز است و افراد جوان و خصوصا میانسال را بسیار درگیر نموده است. سختی های روزگار و فشارهای عصبی از عوامل موثر در این رابطه هستند. در این مقاله ما به بررسی سکته مغزی، علائم و علت های وقوع سکته مغزی خواهیم پرداخت و سپس به بررسی اختلال بلع در سکته مغزی خواهیم پرداخت  عوارض و راه حل های رفع آن را بررسی خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید.

سکته مغزی ، یک اورژانس پزشکی است که زمانی رخ می دهد که جریان خون به بخشی از مغز مختل شود، یا به دلیل انسداد یا پارگی رگ خونی. این وقفه در جریان خون باعث می شود سلول های مغز از اکسیژن و مواد مغذی محروم شوند و منجر به مرگ سریع آنها شود.

اثرات سکته مغزی بسته به اینکه کدام قسمت از مغز تحت تاثیر قرار گرفته و میزان آسیب می تواند متفاوت باشد. برخی از علائم رایج عبارتند از ضعف یا بی حسی ناگهانی در یک طرف بدن، مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار، مشکلات بینایی، سردرد شدید، سرگیجه یا از دست دادن هماهنگی.

دو نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد: سکته ایسکمیک و سکته هموراژیک. سکته مغزی ایسکمیک زمانی اتفاق می افتد که یک لخته خون یک رگ خونی در مغز را مسدود کند، در حالی که سکته های هموراژیک زمانی رخ می دهد که یک رگ خونی در مغز پاره شود و به بافت مغز اطراف خونریزی کند.

درمان به نوع و شدت سکته مغزی بستگی دارد و ممکن است شامل دارو، جراحی و توانبخشی برای کمک به بازیابی عملکرد از دست رفته باشد. اگر مشکوک به سکته مغزی هستید، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید، زیرا درمان زودهنگام می تواند تا حد زیادی نتایج را بهبود بخشد.

سکته مغزی در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما در افراد بالای 65 سال شایع‌تر است. برخی عوامل خطر می‌توانند احتمال سکته مغزی را افزایش دهند، از جمله فشار خون بالا، سیگار کشیدن، دیابت، کلسترول بالا، چاقی و سابقه خانوادگی. از سکته مغزی عوامل دیگری مانند سن، جنسیت و نژاد نیز می توانند بر خطر سکته تأثیر بگذارند.

علائم سکته مغزی

علائم بسته به اینکه کدام قسمت از مغز تحت تاثیر قرار گرفته و میزان آسیب می تواند متفاوت باشد. برخی از شایع ترین علائم و نشانه ها عبارتند از:

• ضعف یا بی حسی ناگهانی در یک طرف صورت، بازو یا پا، به خصوص اگر فقط در یک طرف بدن رخ دهد.
• مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار. این ممکن است شامل گفتار نامفهوم، مشکل در یافتن کلمات مناسب یا سردرگمی باشد.
• مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم، مانند تاری دید یا دوبینی، از دست دادن ناگهانی بینایی، یا دیدن فلاش یا لکه.
• سردرد ناگهانی و شدید که ممکن است با سرگیجه، حالت تهوع یا استفراغ همراه باشد.
• از دست دادن هماهنگی یا تعادل، که ممکن است باعث مشکل در راه رفتن، ایستادن یا انجام کارهای دیگر شود.
• سردرگمی، سرگردانی، یا مشکل در درک آنچه دیگران می گویند.

علت سکته مغزی

دو نوع اصلی این عارضه مغزی وجود دارد که هر کدام دلایل مختلفی دارند:

سکته مغزی ایسکمیک

این نوع عارضه رخ می دهد که لخته خون یک رگ خونی در مغز را مسدود کند. شایع ترین علت آن آترواسکلروز است، وضعیتی که در آن پلاک در داخل رگ های خونی ایجاد می شود و جریان خون را محدود می کند. علل دیگر ممکن است شامل بیماری قلبی، اختلالات خونی که خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهند و برخی داروها باشد.

سکته هموراژیک

این نوع سکته رخ می دهد که یک رگ خونی در مغز پاره شود و به بافت مغز اطراف خونریزی کند. شایع ترین علت آن فشار خون بالا است که می تواند دیواره رگ های خونی را ضعیف کرده و آنها را مستعد پارگی کند. علل دیگر ممکن است شامل آنوریسم مغزی، اختلالات خونی که بر لخته شدن خون تأثیر می‌گذارد و برخی داروها باشد.

همچنین چندین عامل خطر وجود دارد که می تواند احتمال بروز آن را افزایش دهد، از جمله:

• فشار خون بالا مهم ترین عامل خطر است.
• سیگار با آسیب رساندن به خون، خطر سکته را افزایش می دهد
• افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض فشار خون و کلسترول بالا هستند که هر دو خطر این عارضه را افزایش می دهند.
• سطوح بالای کلسترول در خون می تواند به تشکیل پلاک در رگ های خونی کمک کند.
• اضافه وزن یا چاقی می تواند خطر این عارضه مغزی را افزایش دهد، به ویژه در ترکیب با سایر عوامل خطر.
• افرادی که سابقه خانوادگی سکته مغزی دارند بیشتر احتمال دارد که خودشان دچار آن شوند.
• خطر سکته مغزی با افزایش سن افزایش می یابد و مردان بیشتر از زنان در معرض این عارضه هستند.

اختلال بلع در سکته مغزی

دیسفاژی یا مشکل در بلع، یکی از عوارض شایع سکته مغزی است. این می تواند زمانی رخ دهد که عضلات و اعصاب درگیر در فرآیند بلع در اثر عارضه مغزی آسیب ببینند یا ضعیف شوند. دیسفاژی می تواند خوردن، نوشیدن یا مصرف دارو را دشوار کند و منجر به کم آبی، سوء تغذیه و سایر عوارض سلامتی شود.

برخی از علائم رایج دیسفاژی عبارتند از سرفه یا خفگی در طول وعده های غذایی، احساس گیرکردن غذا یا مایعات در گلو یا قفسه سینه، ترشح آب دهان و تغییر در کیفیت گفتار یا صدا. در صورت عدم درمان، دیسفاژی می تواند منجر به ذات الریه آسپیراسیون شود، که یک عفونت جدی است که می تواند با ورود غذا یا مایعات به ریه ها رخ دهد.

اگر پس از سکته مغزی مشکوک به دیسفاژی باشد، آسیب شناس گفتار و زبان ممکن است ارزیابی بلع را برای تعیین میزان مشکل و ایجاد یک برنامه درمانی مناسب انجام دهد. درمان ممکن است شامل تمریناتی برای تقویت عضلات درگیر در بلع، تغییر در بافت یا قوام غذا و مایعات، و یا استفاده از دستگاه های خاص یا لوله های تغذیه باشد.

برای جلوگیری از عوارض و بهبود کیفیت زندگی فرد، درمان دیسفاژی پس از سکته در اسرع وقت مهم است.

.

درمان سکته مغزی

درمان به نوع و شدت سکته مغزی و همچنین سرعت درخواست مراقبت های پزشکی بستگی دارد.

درمان اورژانسی یا همان درمان فوری در چند ساعت اول پس از آسیب مغزی برای بازگرداندن جریان خون به مغز و به حداقل رساندن آسیب مغزی است. درمان حاد ممکن است شامل داروهایی مانند داروهای لخته شکن (ترومبولیتیک) یا حذف مکانیکی لخته (ترومبکتومی) باشد.

توانبخشی درمان طولانی‌ مدت است که پس از مرحله اورژانسی انجام می‌شود تا به فرد کمک کند تا حد ممکن عملکرد خود را بازیابی کند و در صورت لزوم روش‌ های جدیدی برای انجام کارها بیاموزد. توانبخشی ممکن است شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتار درمانی و یا مشاوره روانشناختی باشد.

درمان های دیگری که ممکن است در مدیریت سکته مغزی استفاده شوند عبارتند از:

• تجویز و مصرف داروهایی برای کنترل فشار خون، کلسترول و سایر عوامل خطر سکته مغزی.
• جراحی برای ترمیم عروق خونی آسیب دیده یا کاهش خطر سکته مغزی در آینده.
• تغییرات سبک زندگی مانند ترک سیگار، حفظ وزن مناسب، داشتن یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم.

---

بیشتر بدانید: گفتاردرمانی

---

گفتاردرمانی برای سکته مغزی

گفتار درمانی اغلب بخش مهمی از فرآیند توانبخشی برای افرادی است که دچار سکته مغزی شده اند و مشکلات ارتباطی را تجربه می کنند. آسیب شناس گفتار-زبان (SLP) می تواند با فرد برای بهبود گفتار، زبان و توانایی کلی او برای برقراری ارتباط کار کند.

برخی از راه هایی که گفتار درمانی ممکن است برای کمک به افراد پس از این عارضه مغزی استفاده شود عبارتند از:

• درمان مفصلی که شامل تمریناتی است که به فرد کمک می کند صداها را واضح تر و صحیح تر بسازد.
• زبان درمانی که شامل تمرین هایی برای کمک به فرد برای درک و استفاده موثرتر از زبان، مانند بهبود واژگان، ساختار جمله و مهارت های مکالمه است.
• درمان شناختی ارتباطی که شامل تمریناتی است که به فرد کمک می کند تا توجه، حافظه، حل مسئله و سایر مهارت های شناختی خود را که برای ارتباط مهم هستند بهبود بخشد.
• بلع درمانی که شامل تمریناتی است که به فرد کمک می کند توانایی خود را برای بلع ایمن و مؤثر بهبود بخشد.
• ارتباط تقویتی و جایگزین (AAC): این شامل استفاده از ابزارها و تکنیک هایی مانند تابلوهای ارتباطی، برنامه های کامپیوتری و دستگاه های خروجی صدا برای کمک به فرد در برقراری ارتباط در مواقعی که گفتار دشوار یا غیرممکن است، می باشد.

سوالات متداول

چه نوع درمان هایی برای سکته مغزی وجود دارد؟

درمان سکته مغزی شامل استفاده از داروها برای حل لخته، تحریکات جراحی برای حذف لخته و همچنین درمان‌هایی برای مدیریت عوارض بعد از سکته مغزی مانند فیزیوتراپی و ترکیبی از داروها و توانبخشی است.

چگونه می‌توان از سکته مغزی پیشگیری کرد؟

پیشگیری از سکته مغزی شامل تغییر سبک زندگی از جمله تغییرات در رژیم غذایی، ورزش منظم، کنترل فشار خون، کنترل دیابت و مدیریت سایر عوامل خطر مثل سیگاری و چاقی است.

چه کسانی در خطر بیشتر سکته مغزی هستند؟

افراد با فشار خون بالا، دیابت، چاقی، سابقه خانوادگی از سکته مغزی، استفاده از ترکیبات نیکوتینی (سیگار) و همچنین افرادی که فعالیت بدنی کمی دارند در خطر بیشتری هستند.