اختلال بلع در سالمندان را چگونه درمان کنیم؟

اختلال بلع در سالمندان که با نام دیسفاژی نیز شناخته می شود از جمله مشکلات شایع در افراد مسن است بطوری که تخمین زده می شود که تا 40٪ از سالمندانی که در مراکز مراقبت طولانی مدت و یا خانه سالمندان زندگی می کنند، دیسفاژی دارند، در حالی که شیوع در جمعیت سالمندانی که در منزل خود زندگی می کنند بین 15-22٪ متغیر است. در این مقاله ما به هر آنچه که به اختلال بلع در سالمندان مربوط می باشد، از قبیل:علل،  انواع درمان، روش های مناسب برای درمان اختلال بلع در سالمندان و … می پردازیم.

اختلال بلع در سالمندان

دیسفاژی در افراد مسن می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله تغییرات مرتبط با افزایش سن در عضلات و اعصاب درگیر در بلع، شرایط پزشکی مانند سکته مغزی، بیماری پارکینسون و زوال عقل و عوارض جانبی برخی داروها.

عوارض اختلال بلع در سالمندان می تواند جدی باشد، از جمله سوء تغذیه، کم آبی، ذات الریه آسپیراسیون (استنشاق غذا یا مایعات به ریه ها) و کاهش کیفیت زندگی. در نتیجه، شناسایی و مدیریت دیسفاژی در افراد مسن در اسرع وقت بسیار مهم است.

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان علائم دیسفاژی را تجربه می کنید، مهم است که در اسرع وقت با یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی صحبت کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب دریافت کنید. با مراقبت و حمایت مناسب، بسیاری از افراد مسن مبتلا به دیسفاژی قادرند علائم خود را مدیریت کرده و کیفیت زندگی خود را حفظ کنند.

درمان اختلال بلع در سالمندان

چندین استراتژی وجود دارد که می تواند برای مدیریت دیسفاژی در سالمندان مورد استفاده قرار گیرد، از جمله:

• اصلاحات غذایی: ایجاد تغییراتی در بافت و قوام غذا و مایعات می‌ تواند فرایند بلع را برای سالمند آسان تر کند.
• بلع درمانی: بلع درمانی یکی از مهم ترین روشهای درمان اختلال بلع است و شامل تمرینات و تکنیک هایی است که به بهبود عملکرد بلع کمک می کند. متخصص گفتاردرمانی می تواند توصیه های مناسب را در این زمینه ارائه دهد.
• وضعیت قرار گرفتن: صاف نشستن هنگام خوردن و آشامیدن می تواند به کاهش خطر آسپیراسیون کمک کند.
• لوله های تغذیه: در موارد شدید اختلال بلع در سالمندان، ممکن است به لوله تغذیه نیاز باشد تا به تغذیه مناسب فرد سالمند کمک کرده و از عوارض عدم تغذیه مناسب جلوگیری شود.

---

بیشتر بخوانید : درمان اختلال بلع 

---

سایر راهکارها

علاوه بر راهبردهای ذکر شده در بالا، اصلاحات خاصی در سبک زندگی نیز وجود دارد که می تواند به مدیریت دیسفاژی در سالمندان کمک کند. این شامل:

• خوردن لقمه‌ها و جرعه‌ های کوچک‌تر می‌تواند به آسان‌ تر شدن بلع کمک کند و خطر آسپیراسیون را کاهش دهد.
•  جویدن کامل غذا می تواند به تجزیه غذا به قطعات کوچکتر کمک کند و بلع آن را آسان تر کند.
•  خوردن غذا در محیطی آرام و بدون حواس‌ پرتی می‌تواند به افراد مسن کمک کند تا روی وعده غذایی خود تمرکز کنند و خطر خفگی را کاهش دهند.
•  الکل و سیگار می تواند خطر دیسفاژی و آسپیراسیون را افزایش دهد.
• ورزش می تواند به بهبود قدرت و هماهنگی عضلات کمک کند، که می تواند به بهبود عملکرد بلع و درمان اختلال بلع در سالمندان کمک کند.

گفتار درمانی برای اختلال بلع در سالمندان

گفتار درمانی که به عنوان درمان اصلی دیسفاژی نیز شناخته می شود، می تواند درمان موثری برای اختلالات بلع در سالمندان باشد. آسیب شناسان گفتار زبان (SLPs) برای ارزیابی و درمان دیسفاژی آموزش دیده اند و می توانند با افراد مسن برای بهبود عملکرد بلع و کاهش خطر آسپیراسیون به آنها کمک کنند.

اولین قدم در گفتار درمانی برای دیسفاژی، ارزیابی جامع برای تعیین شدت و علت اختلال بلع است. ارزیابی ممکن است شامل معاینه فیزیکی، بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و مطالعه بلع (همچنین به عنوان ویدئو فلوروسکوپی یا بلع باریم اصلاح شده نیز شناخته می شود) برای ارزیابی مکانیک بلع باشد.

بر اساس ارزیابی، متخصص گفتاردرمانی یک برنامه درمانی شخصی برای افراد سالمند ایجاد خواهد کرد. درمان ممکن است شامل تمرین‌ هایی برای بهبود قدرت و هماهنگی ماهیچه‌ ها، استراتژی‌ هایی برای اصلاح قوام غذا و مایعات به منظور آسان‌ تر کردن بلع، و توصیه‌ هایی برای تغییر وضعیت بدن و سایر عوامل محیطی باشد.

SLP همچنین ممکن است به افراد مسن و مراقبان آنها در مورد تکنیک‌های بلع ایمن، از جمله نحوه قرار دادن بدن، نحوه لقمه‌ها و جرعه‌های کوچک، و نحوه جلوگیری از حواس‌پرتی در طول وعده‌های غذایی، آموزش دهد.

علاوه بر این، SLP ممکن است تغییراتی را در رژیم غذایی بیمار برای اطمینان از تغذیه کافی و در عین حال کاهش خطر آسپیراسیون توصیه کند.

به طور کلی، گفتار درمانی می تواند ابزار ارزشمندی در مدیریت دیسفاژی در سالمندان باشد، به بهبود عملکرد بلع، کاهش خطر آسپیراسیون و بهبود کیفیت کلی زندگی کمک کند.

 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

زمان مناسب برای مراجعه به پزشک در صورت وجود اختلال بلع در سالمندان عبارت است از:

1. مشکلات بلع موجب ایجاد: عدم راحتی، خفگی مکرر، خفقان یا ضعف عمومی می‌شود.
2. بلع غذا و مایعات به طور مداوم و بدون تغییرات بهبود یا ترشح برداشت می‌شود.
3. تغییرات واضح در وزن بدن و تغییر در سطح انرژی و فعالیت روزانه مشاهده می‌شود.
4. علائم اختلال بلع در حین صحبت کردن، حرف زدن و بلند کردن صدا رخ می‌دهد.
5. علائم اختلال بلع تشدید می‌شود و باعث ایجاد خطر برای سلامتی فرد می‌شود.

در هر صورت، در صورتی که احساس مشکل در بلع را دارید یا علائم آن مشاهده می‌کنید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا تشخیص صحیح و درمان مناسب ارائه شود. پزشک می‌تواند شما را به تیم تخصصی متخصصان اطرافیان نظیر گفتاردرمان، روانشناس و تغذیه‌شناس ارجاع دهد تا درمان شما به صورت جامع و موثرتر انجام شود.

---

بیشتر بخوانید :ارزیابی اختلال بلع

---

ابزار تشخیصی گفتاردرمانی در اختلال بلع در سالمندان

در تشخیص و ارزیابی اختلال بلع در سالمندان، گفتاردرمانی از ابزارهای مختلفی استفاده می‌کند. برخی از ابزارهای تشخیصی معمول در گفتاردرمانی برای ارزیابی اختلال بلع در سالمندان عبارتند از:

• ارزیابی بصری: گفتاردرمانان می‌توانند با استفاده از روش‌های بصری مانند ارزیابی ویدئوفلوروسکوپی (VFS)، تصویربرداری فیبرواسکوپیک، یا فلوروسکوپی بخصوصی، فرایند بلع را در سالمندان مشاهده کنند و ابتدایی‌ترین مشکلات و نقاط ضعف را شناسایی کنند.
• مقیاس‌های ارزیابی: استفاده از مقیاس‌ها و پرسشنامه‌های ارزیابی می‌تواند در سنجش و ارزیابی شدت و طبقه‌بندی اختلال بلع در سالمندان مفید باشد. برخی از مقیاس‌های معروف شامل: مقیاس ارزیابی بلعی پنسیلوانیا (PAS) و مقیاس ارزیابی بلعی ویدئوفلوروسکوپی (VFSS) است.
• ارزیابی عملکردی: گفتاردرمان ها می‌توانند با استفاده از تمرینات و آزمون‌های عملکردی مانند: تمرینات بلع و تمرینات ارتجاعی، توانایی بلع و عملکرد عضلات مربوطه را ارزیابی کنند.

این ابزارها و روش‌های تشخیصی می‌توانند به گفتاردرمان ها کمک کنند تا اختلال بلع در سالمندان را به طور دقیق تر تشخیص داده و برنامه درمانی مناسب را برای هر فرد تدوین کنند. همچنین، با استفاده از این ابزارها، اثربخشی درمان‌های گفتاردرمانی نیز می‌تواند اندازه‌گیری شده و تغییرات در عملکرد بلع در طول زمان ارزیابی شود.

سوالات متداول

چه عللی می‌تواند باعث اختلال بلع در سالمندان شود؟

علل اختلال بلع در سالمندان می‌تواند شامل: ضعف عضلات بلع، کاهش حساسیت حلق و مری، اختلالات عصبی، ضایعات ساختاری مرتبط با سن، داروها و بیماری‌های مزمن مانند: آلزایمر، پارکینسون و دیابت باشد.

چه علائمی می‌تواند نشان‌دهنده اختلال بلع در سالمندان باشد؟

علائم اختلال بلع در سالمندان شامل: مشکل در قوری زدن، خفگی و خفقان در هنگام خوردن و آشنایی ناکافی با غذا و مایعات است. همچنین، علائم دیگری مانند: تغییر در صدای صحبت کردن، تغییر در وزن بدن، خستگی و ضعف می‌توانند مشاهده شوند.

چگونه می‌توان اختلال بلع در سالمندان را تشخیص داد؟

تشخیص اختلال بلع در سالمندان نیاز به ارزیابی توسط تیم درمانی متخصص از جمله گفتاردرمان، پزشک و دیگر تخصص‌های مرتبط دارد. روش‌های تشخیصی ممکن شامل: بررسی عملکرد بلع، آزمون‌های فیزیکی، آزمایش‌های تصویربرداری مانند رادیولوژی و اندوسکوپی می‌باشد.

چه روش‌های درمانی برای اختلال بلع در سالمندان وجود دارد؟

روش‌های درمانی اختلال بلع در سالمندان شامل: تغییرات در رژیم غذایی و نوشیدنی، تمرینات عضلانی بلع، استفاده از ابزارهای کمکی نظیر قوری خاص برای بلع، مشاوره تغذیه و گفتاردرمانی است. در مواردی که اختلال بلع شدید باشد، ممکن است نیاز به روش‌های پزشکی یا جراحی هم داشته باشد.

آیا اختلال بلع در سالمندان قابل درمان است؟

بله، اختلال بلع در سالمندان قابل درمان است. با تشخیص درست و به موقع و تحت نظارت تیم درمانی، می‌توان بهبودی در عملکرد بلع و کاهش مشکلات مرتبط با آن را تجربه کرد. اما باید توجه داشت که درمان بلع در سالمندان ممکن است نیازمند روش‌های چندگانه و ترکیبی باشد و نتایج درمان نیز به شدت بستگی به وضعیت و علت اختلال بلع دارد.