انواع اختلالات یادگیری

اختلالات یادگیری دسته‌ای از مشکلات هستند که بر توانایی فرد در درک یا استفاده از زبان گفتاری یا نوشتاری، انجام محاسبات ریاضی، هماهنگ کردن حرکات یا توجه داشتن تأثیر می‌گذارند. این اختلالات می‌توانند به دلیل عوامل ژنتیکی، عصبی-زیستی یا محیطی رخ دهند و معمولاً در دوران کودکی شناسایی می‌شوند، اما تا بزرگسالی ادامه دارد. در این مقاله در مورد انواع اختلالات یادگیری به طور جداگانه صحبت خواهیم کرد و نقش گفتاردرمان در بهبود انواع اختلالات یادگیری را بررسی می کنیم. با ما همراه باشید.

انواع اختلالات یادگیری

 

اختلال دیسلکسیا

دیسلکسیا یکی از انواع اختلالات یادگیری است که بیشتر بر مهارت‌های خواندن و نوشتن تأثیر می‌گذارد و می‌تواند شامل مشکلاتی در آگاهی واج‌شناختی، حافظه کلامی و سرعت پردازش کلامی باشد. این اختلال در طیف وسیعی از توانایی‌های فکری رخ می‌دهد و با مشکلاتی در زبان، هماهنگی حرکتی، محاسبه ذهنی، تمرکز و سازماندهی شخصی همراه میباشد.

علائم دیسلکسیا عبارتند از:

• مشکل در یادگیری صداهای حروف برای خواندن (رمزگشایی) و املا (رمزگذاری)
• مشکل در خواندن تک کلمات، مانند فلش کارت و لیست (رمزگشایی)
• عدم دقت و تسلط در هنگام تلاش برای خواندن و رمزگشایی
• آهسته خواندن با اشتباهات زیاد
• املای ضعیف
• کدگذاری تصویری ضعیف (کدگذاری املایی)

همچنین عوامل موثر بر دیسلکسیا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• دیسلکسیا می‌تواند در خانواده‌ها به ارث برسد(عوامل ژنتیکی)
• تفاوت‌ در نحوه کارکرد مغز می‌تواند بر روی مهارت‌های خواندن و نوشتن تأثیر بگذارد (عوامل عصبی).
• تأخیر در یادگیری زبان می‌تواند نشانه‌ای از دیسلکسیا باشد (مشکلات زبانی).

درمان دیسلکسیا معمولاً شامل روش‌های آموزشی خاص است که بر پردازش زبان و مهارت‌های خواندن و نوشتن تمرکز دارد. همچنین، از درمان‌های حمایتی مانند درمان گفتاری و زبانی و مشاوره استفاده می شود.

 

اختلال دیسکالکولیا

دیسکالکولیا بر توانایی فرد در انجام محاسبات ریاضی و درک اعداد تأثیر می‌گذارد. این اختلال می‌تواند شامل مشکلاتی در شمارش، تشخیص اعداد، انجام محاسبات ساده و درک مفاهیم ریاضی باشد.

علائم دیسکالکولیا شامل موارد زیر می باشد:

• ناتوانی در تشخیص اعداد و ارتباط آن‌ها با کمیت‌ها
• تأخیر در یادگیری شمارش اعداد
• ناتوانی در اتصال عدد به نوشتار آن
• مشکل در شناخت الگوها و ترتیب اعداد
• مشکل در یادآوری موضوعات پایه ریاضی مانند جداول ضرب
• مشکل در ریاضیات ذهنی و حل مسئله
• مشکل در درک پول و تخمین مقدار
• مشکل در گفتن زمان در ساعت آنالوگ

عوامل موثر بر دیسکالکولیا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• اختلالات ژنتیکی مانند سندرم‌های ترنر، X شکنده، ویلیامز و دیگر شرایط می‌توانند زمینه‌ساز این اختلال باشند.
• مشکلات عصبی می‌تواند بر روی مهارت‌های ریاضی تأثیر بگذارد.
• تأخیر در یادگیری زبان می‌تواند نشانه‌ای از دیسکالکولیا باشد.
• مصرف الکل در زمان بارداری، تولد نوزاد زودتر از موعد و به صورت نارس، آسیب جدی به مغز، اضطراب، افسردگی و نارساخوانی منجر به بروز اختلال دیسکالکولیا می شود.

---

بیشتر بخوانید :اختلال دیسگرافی چیست؟

---

اختلال دیسگرافیا

دیسگرافیا از انواع اختلالات یادگیری است که بر توانایی نوشتن و املا تأثیر می‌گذارد. این اختلال می‌تواند شامل مشکلاتی در نوشتن کلمات، جملات و ابراز افکار به صورت نوشتاری باشد.

علائم دیسگرافیا:

• دست خط ناخوانا یا نامرتب
• املای غلط و نوشتن با حروف بزرگ
• ترکیبی از خط شکسته و چاپی
• اندازه و فاصله نامناسب کلمات
• مشکل در کپی کردن کلمات
• نوشتن آهسته یا به سختی
• مشکل در تجسم کردن کلمات قبل از نوشتن آنها
• وضعیت غیرمعمول بدن یا دست در هنگام نوشتن
• محکم نگه داشتن خودکار یا مداد و در نتیجه گرفتگی دست

عوامل موثر بر بروز دیسگرافیا:

• مشکلات در کدگذاری ارتوگرافی که بخشی از حافظه فعال است.
• آسیب به لوب آهیانه ای از مغز که می‌تواند منجر به دیسگرافیا شود.
• عوامل ژنتیکی و مشکلات رشد قبل از تولد.

درمان دیسگرافیا معمولاً شامل روش‌های آموزشی خاص است که بر بهبود مهارت‌های نوشتاری تمرکز دارند. این روش‌ها می‌توانند شامل تمرینات خاص برای بهبود دست خط، املا و سازماندهی افکار باشند.

اختلال دیسپراکسیا از انواع اختلالات یادگیری

دیسپراکسیا، که گاهی اوقات به عنوان اختلال هماهنگی رشدی (DCD) نیز شناخته می‌شود، یک اختلال حرکتی مبتنی بر مغز است که بر مهارت‌های حرکتی دقیق و درشت، برنامه‌ریزی حرکتی و هماهنگی تأثیر می‌گذارد.

علائم دیسپراکسیا:

• مشکل در هماهنگی حرکتی که کارهایی مانند پریدن یا گرفتن توپ را دشوار می‌کند.
• مشکل در مهارت‌های حرکتی ظریف که بر نوشتن، آثار هنری و بازی با بلوک‌ها و پازل‌ها تأثیر می‌گذارد.
• موقعیت‌های غیرمعمول بدن
• حساسیت به صداهای بلند و تحریک‌پذیری عمومی
• مشکلات تغذیه و خواب

عواملی که منجر به بروز اختلال دیسپراکسیا می شود عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی
• اختلال در نورون‌های عصبی مغز

در حال حاضر هیچ درمانی برای دیسپراکسیا وجود ندارد، اما روش‌های درمانی وجود دارد که می‌تواند به مدیریت موثر این اختلال کمک کند. این روش‌ها می‌توانند شامل تمرینات حرکتی، گفتاردرمانی، فیزیوتراپی و کاردرمانی باشند تا به بهبود هماهنگی و مهارت‌های حرکتی کمک کنند.

اختلال پردازش شنوایی (APD)

از دیگر انواع اختلالات یادگیری می توان به اختلال پردازش شنوایی اشاره نمود. اختلال پردازش شنوایی (APD) از انواع اختلالات یادگیری است که در آن فرد دارای شنوایی طبیعی است، اما مغز قادر به پردازش صداها و دستورالعمل‌های شنیداری به درستی نیست. این اختلال می‌تواند بر توانایی فرد در درک گفتار و سایر اصوات محیطی تأثیر بگذارد.

علائم APD:

• مشکل در درک گفتار، به‌ویژه در محیط‌های پُر سروصدا
• درخواست مکرر برای تکرار آنچه گفته‌اند
• سوءتفاهم و برداشت غلط از گفته‌ها
• نیاز به زمان طولانی‌تر برای پاسخ دادن به مکالمات
• مشکل در تمایز بین اصوات مشابه

علل APD:

علت دقیق APD هنوز به طور کامل شناخته شده نیست، اما شامل مواردی مانند آسیب‌های عصبی، اختلالات ژنتیکی یا تأخیر در رشد بخش‌هایی از مغز می باشد.

اختلال پردازش بینایی (VPD) از انواع اختلالات یادگیری

اختلال پردازش بینایی (VPD) یک اختلال عصبی است که در آن فرد دارای بینایی طبیعی است، اما مغز قادر به پردازش و تفسیر صحیح اطلاعات بصری دریافتی نیست. این مشکل می‌تواند بر توانایی‌های یادگیری، خواندن، نوشتن و مهارت‌های حرکتی تأثیر بگذارد.

علائم اختلال پردازش بینایی عبارتند از:

• مشکل در تمایز بین اشکال، الگوها یا رنگ‌ها
• دشواری در خواندن و نوشتن، مانند جابجایی حروف یا کلمات
• مشکل در حفظ تمرکز بر روی یک شیء بصری
• دشواری در پیگیری اشیاء در حرکت
• مشکل در تشخیص جهت یا فاصله اشیاء

نقش گفتاردرمانی در مورد انواع اختلالات یادگیری

گفتاردرمانی نقش مهمی در درمان و مدیریت انواع اختلالات یادگیری دارد. در اینجا به نقش گفتاردرمانی در شش اختلال یادگیری مختلف اشاره می‌کنیم:

درمان نارساخوانی (دیسلکسی) با گفتاردرمانی شامل روش‌های مختلفی است که به فرد کمک می‌کند تا مهارت‌های خواندن و آگاهی واجی خود را تقویت کند. در اینجا به برخی از این روش‌ها اشاره می‌کنم:

• آموزش آگاهی واجی شامل تمریناتی است که به فرد کمک می‌کند تا صداهای زبان را تشخیص دهد و بفهمد چگونه این صداها با هم ترکیب می‌شوند تا کلمات را تشکیل دهند. به عنوان مثال، تمریناتی که در آن‌ها فرد باید صداهای مختلف را در کلمات جدا کند یا صداها را با هم ترکیب کند تا کلمات جدیدی بسازد.
• گفتاردرمانگران از متون ساده و تصویری استفاده می کنند تا به فرد کمک کنند درک بهتری از کلمات و جملات داشته باشد. این می‌تواند شامل خواندن بلند و تمرین تلفظ صحیح کلمات باشد.
• استفاده از بازی‌ها و فعالیت‌های تعاملی که به تقویت مهارت‌های خواندن و نوشتن کمک می‌کنند. این بازی‌ها می‌توانند شامل حدس زدن کلمات، تطابق کلمات با تصاویر، و سایر فعالیت‌های سرگرم‌کننده باشند که در عین حال آموزشی هستند.
• برنامه‌های کامپیوتری و اپلیکیشن‌های موبایلی که برای تقویت مهارت‌های خواندن و آگاهی واجی طراحی شده‌اند، می‌توانند به عنوان بخشی از برنامه درمانی استفاده شوند.
• تقویت حافظه کوتاه‌مدت و توانایی تمرکز با تمرینات حافظه و توجه می‌تواند به فرد کمک کند تا اطلاعات را بهتر پردازش کند و در نتیجه خواندن را بهبود بخشد.
• گفتاردرمانگران همچنین روش‌های جبرانی را آموزش می دهند تا به افراد کمک کنند با مشکلات خواندن خود کنار بیایند و در محیط‌های آموزشی و اجتماعی بهتر عمل کنند. هر برنامه درمانی باید به صورت فردی سازی شده و بر اساس نیازهای خاص هر فرد طراحی شود. مشاوره با یک متخصص گفتاردرمانی می‌تواند به تعیین بهترین روش‌های درمانی برای هر فرد کمک کند.

گفتاردرمانی می‌تواند به افراد مبتلا به دیسگرافیا کمک کند تا مهارت‌های نوشتاری خود را بهبود بخشند و به آن‌ها در سازماندهی افکار و ایده‌های خود برای نوشتن کمک کنند. در اینجا به برخی از روش‌هایی که گفتاردرمانگران استفاده می کنند، اشاره می‌کنیم:

• ارائه تمریناتی برای بهبود کیفیت دست‌خط و توانایی نوشتن حروف و کلمات به صورت واضح و خوانا.
• تمرینات حرکتی دقیق که بر تقویت مهارت‌های حرکتی دست و انگشتان تمرکز دارند تا نوشتن راحت‌تر و دقیق‌تر شود.
• کمک به فرد برای سازماندهی افکار قبل از نوشتن، مانند استفاده از نقشه‌های ذهنی یا طرح‌های داستانی.
• توصیه به استفاده از ابزارهای کمکی مانند نرم‌افزارهای تبدیل گفتار به متن برای کمک به نوشتن.
• تمریناتی برای بهبود مهارت‌های املا و استفاده صحیح از کلمات در جملات.
• تمرینات کپی‌برداری که به فرد کمک می‌کنند تا مهارت‌های کپی‌برداری از متون مختلف را تقویت کنند.
• تمرینات تجسمی به فرد برای تصور کردن کلمات و جملات قبل از نوشتن آن‌ها کمک می کند.

گفتاردرمان‌ها با استفاده از روش‌ها و تمریناتی به افراد مبتلا به دیسکلکولیا کمک می‌کنند تا مهارت‌های ریاضی خود را بهبود بخشند. این تمرینات می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• تمرینات توجه و تمرکز برای بهبود توانایی تمرکز و توجه به جزئیات در محیط‌های پرتوجه، مانند مسابقات یا بازی‌های ریاضی استفاده می‌شوند.
• تمرینات حل مسئله شامل حل مسائل ریاضی متنوع و پیچیده‌تر هستند که به افزایش توانایی حل مسائل و مفاهیم ریاضی کمک می‌کنند.
• استفاده از نمودارها، نمایش‌های تصویری و ابزارهای دیگر به افراد کمک می کند تا مفاهیم ریاضی را بهتر درک کنند.
• تمرینات حافظه و تکرار برای تقویت حافظه کاری و تثبیت مفاهیم ریاضی انجام می‌شوند.
• استفاده از روش‌های تدریسی که مبتنی بر تجربه و عملیاتی بوده و ارتباط مستقیم با مفاهیم ریاضی را ایجاد کنند، می‌تواند بهبود آموزش و یادگیری افراد با دیسکلکولیا را تسریع کند.

گفتاردرمانی یکی از روش‌های موثر برای درمان انواع اختلالات گفتاری خصوصا دیسپراکسیا است. درمان این اختلال با گفتاردرمانی معمولاً شامل موارد زیر می‌شود:

• تمرینات تکنیکال گفتاری برای تقویت عضلات دهان و زبان و افزایش کنترل حرکات آنها انجام می‌شوند. این شامل تمریناتی مانند تمرینات تقویت عضلات دهان، تمرینات تنفسی و تمرینات تلفظ صوت‌ها و کلمات است.
• افراد با دیسپراکسیا دشواری در تلفظ کلمات دارند، بنابراین تمریناتی که به بهبود تلفظ درست کلمات کمک می‌کنند، می‌تواند مفید باشد. این شامل تمرینات تلفظ کلمات در موقعیت‌های مختلف و تمرینات تلفظ صحیح صوت‌ها می‌شود.
• این افراد نیاز به یادگیری استراتژی‌های مواجهه با مشکلات گفتاری دارند. این استراتژی‌ها می‌توانند شامل تکنیک‌های کاهش استرس، تکنیک‌های توجه به تفاصیل و استفاده از ابزارهای کمکی مختلف باشند.
• آموزش مهارت‌های ارتباطی مانند مهارت‌های گفتاری و غیر گفتاری (مثل چشم‌انداز، انتقال احساسات و نیازها) نیز می‌تواند به آنها کمک کند.
• حمایت و پشتیبانی خانواده و محیط اطراف در فرآیند درمان اختلال دیسپراکسیا بسیار مهم است. آگاهی خانواده از نحوه کمک به فرد مبتلا و ایجاد محیطی حمایت‌کننده و تشویق‌دهنده برای تمرینات و درمان از اهمیت بالایی برخوردار است.

گفتاردرمانی می‌تواند به عنوان یکی از روش‌های موثر برای مدیریت اختلال پردازش شنوایی مورد استفاده قرار گیرد. این نوع گفتاردرمانی معمولاً شامل تمریناتی است که به تقویت مهارت‌های شنوایی و پردازش اطلاعات شنوایی در مغز کمک می‌کنند. می‌توانید روش‌ها و تمرینات زیر را در گفتاردرمانی برای افراد مبتلا به اختلال پردازش شنوایی اعمال کنید:

• تمرینات تقویت شنوایی شامل تقویت توانایی شنیداری و تشخیص صداها است. مثلاً تمرینات تمرکز بر شنیدن صداهای مختلف در محیط‌های مختلف و تشخیص صداهای مشابه یا متفاوت می‌تواند مفید باشد.
• تمرینات پردازش صوتی شامل تقویت توانایی پردازش سریع و دقیق اطلاعات صوتی مثل شنیدن یک داستان و پس از آن پاسخ به سوالات مربوطه می‌شود.
• استفاده از تکنولوژی‌های کمکی مانند سمعک‌ها یا دستگاه‌های کمک شنوایی می‌تواند تجربه شنوایی افراد را بهبود بخشند و به آن‌ها کمک کنند تا بهترین نتایج را از گفتاردرمانی ببرند.
• افزایش توانایی تمرکز بر صداها و جزئیات شنیداری از طریق تمریناتی مانند تمرکز بر صداهای مشخص در محیط‌های پرتوجه می‌تواند مفید باشد.
• ارتباطات موثر با دیگران و استفاده از مهارت‌های ارتباطی مناسب می‌تواند به افراد کمک کند تا مشکلاتی که به دلیل اختلال پردازش شنوایی به وجود می‌آید را کاهش دهند.

گفتاردرمانی یکی از روش‌های موثر در مدیریت اختلال پردازش بینایی محسوب می شود. در اینجا به چندین روش گفتاردرمانی برای افراد مبتلا به اختلال پردازش بینایی می پردازیم:

تمرینات توجه و تمرکز که به تقویت توانایی تمرکز بر اطلاعات بصری و تفسیر آنها کمک می‌کنند می‌توانند مفید باشند. این شامل تمرینات تمرکز بر تشخیص الگوها، تمرینات مربوط به تفسیر تصاویر و فضاها و تمرینات دیگر مرتبط با توانایی تمرکز و توجه بصری است.

تمرینات تشخیص و تفسیر به تقویت توانایی تشخیص و تفسیر اطلاعات بصری افراد کمک می‌کنند. این شامل تمرینات تشخیص الگوها، تشخیص فرق و تمایز بین شیوه‌ها و تمرینات مشابه است.

استفاده از تصاویر، نمودارها، و ابزارهای تصویری دیگر می‌تواند به افراد کمک کند تا مفاهیم بینایی را بهتر درک کنند و مشکلات آنها را کاهش دهند.

برخی از افراد استرس یا اضطراب ناشی از مشکلات بینایی را تجربه می کنند. تمریناتی که به آن‌ها کمک می‌کنند با این استرس مواجه شوند و به شکلی موثر با آن کنار بیایند می‌تواند مفید باشد.

آموزش استراتژی‌ها و راهکارهای مقابله با مشکلات بینایی می‌تواند به افراد کمک کند تا در مواجهه با چالش‌های روزمره‌ بهتر عمل کنند.

جمع بندی انواع اختلالات یادگیری

از آنجا که هر فرد با یک یا چند نوع از انواع اختلالات یادگیری مواجه می شود و هر اختلال می‌تواند میزان تأثیر آن بر زندگی فرد را متفاوت کند، تشخیص، مدیریت و درمان این اختلالات نیازمند تفهیم دقیق توانایی‌ها و نیازهای هر فرد است. به همین دلیل، مشاوره تخصصی و درمان مناسب توسط متخصصان اختلالات یادگیری می‌تواند بهبود موقعیت فردی را تسهیل کند و به افراد کمک کند تا با موفقیت در زندگی شخصی و تحصیلی خود پیش بروند. از جمله انواع اختلالات یادگیری می توان به اختلال نوشتن (دیس‌گرافیا)، اختلال خواندن (دیسلکسیا)، اختلال در محاسبات (دیسکالکولیا)، اختلال پردازش شنوایی (APD)، اختلال پردازش بینایی و اختلال دیسپراکسیا اشاره کرد.

امروزه اختلالات یادگیری بسیار زیاد شده و افراد مبتلا برای درمان نیاز به گفتاردرمان دارند. با مراجعه به مراکز گفتاردرمانی شما می توانید ریشه اختلالات به وجود آمده را پیدا کرده و به درمان آن بپردازید. مرکز گفتاردرمانی دکتر علی اکبر دشتله از مراکز معتبر در تهران می باشد که شهروندان تهرانی می توانند به این مرکز مراجعه کنند.

سوالات متداول در مورد انواع اختلالات یادگیری

تفاوت میان دیسلکسیا و دیس‌گرافیا چیست؟

این دو اختلال معمولاً با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. دیسلکسیا یک اختلال در خواندن است که شامل مشکلاتی در تشخیص و تفسیر کلمات است. در حالی که دیس‌گرافیا یک اختلال در نوشتن است که با مشکلاتی در تشکیل و ترتیب کلمات و نگارش صحیح حروف و کلمات همراه است.

آیا انواع اختلالات یادگیری قابل درمان هستند؟

بله، انواع اختلالات یادگیری قابل درمان هستند. با مشاوره تخصصی و درمان مناسب، افراد مبتلا به این اختلالات می‌توانند استراتژی‌ها و راهکارهایی را یاد بگیرند که آنها را در مدیریت اختلالات و بهبود عملکرد تحصیلی و زندگی روزمره کمک کنند.

آیا اختلالات یادگیری تنها در دوران کودکی اتفاق می‌افتند؟

خیر، انواع اختلالات یادگیری می‌توانند در تمامی دوران‌های زندگی رخ دهند، اما معمولاً در دوران کودکی تشخیص داده می‌شوند زیرا اثر بر عملکرد تحصیلی و رشد فرد در این دوران بیشتر قابل مشاهده است.

چه راهکارهایی برای مدیریت انواع اختلالات یادگیری وجود دارد؟

راهکارهای مدیریت اختلالات یادگیری شامل مشاوره تخصصی، گفتاردرمانی، آموزش مهارت‌های مدیریت زمان و استراتژی‌های یادگیری، استفاده از تکنولوژی و ابزارهای کمکی، و ارائه حمایت‌های مختلف تحصیلی و اجتماعی است.