اضطراب، دیابت و اختلالات رشد موجب بروز انواع اوتیسم می شود. برای درک بهتر این مسئله، می‌توان اوتیسم را به شکل یک طیف تصور کرد، مانند طیفی از نور که شامل سایه‌های مختلف است. همه افراد مبتلا به اوتیسم میتوانند به عنوان بخشی از این طیف در نظر گرفته شوند، اما هر فرد می‌تواند ویژگی‌ها و علائم خاص خود را داشته باشد که از حالت خفیف تا شدید متغیر است.
در این مقاله به تعریف کاملی از طیف اوتیسم می پردازیم و همچنین در مورد دسته های اصلی اوتیسم و انواع اوتیسم و علایم و نشانه های آنها خواهیم پرداخت. تشخیص و درمان نوع های مختلف اوتیسم بسیار مهم می باشد که در این مقاله در مورد آنها نیز صحبت شده است. با ما همراه باشید.
اختلال طیف اوتیسم چیست؟
اوتیسم یک اختلال طیفی است که به عنوان “یک گروه از اختلالات رشدی” شناخته می‌شود و شامل “طیف گسترده‌ای از علائم، مهارت‌ها و میزان ناتوانی” است. در افراد مبتلا به اوتیسم، سه ویژگی اصلی مشاهده می‌شود:
- رفتارهای تکراری و علایق محدود: این شامل علائمی می‌شود که نشانه‌های تکراری و علاقه به موضوعات خاص را در افراد دارای اوتیسم نشان می‌دهد.
- مشکلات اجتماعی: افراد مبتلا به اوتیسم معمولاً دارای مشکلاتی در برقراری ارتباط و تعامل اجتماعی با دیگران هستند.
- تحت‌تأثیر قرارگیری در جنبه‌های اجتماعی زندگی: این شامل علائمی است که توانایی فرد برای عملکرد به‌طور موثر در جنبه‌های اجتماعی را تحت‌تأثیر می‌گذارد.
تقسیم بندی اوتیسم
اوتیسم هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده می شود و به طور عمومی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود که عبارتند از:
اوتیسم کلاسیک
افراد مبتلا به اوتیسم کلاسیک دارای ویژگی‌هایی هستند که به طور واضح از دیگران متمایز می‌شوند. این افراد معمولاً مشکلاتی در ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگران دارند و علائم آنها معمولاً در سنین کودکی آغاز می‌شود.
اختلال اسپکترم اوتیسم (ASD):
این دسته شامل افرادی می‌شود که ویژگی‌های اوتیسم را دارا هستند، اما علائم آنها می‌تواند در طول زمان و با رشد فرد تغییر کند. افراد با ASD ممکن است مهارت‌های اجتماعی آنها بهتر شود و به تدریج با جامعه تطابق پیدا کنند.
اوتیسم فعالی
در این دسته افراد ممکن است علائم اوتیسم کمتر دیده شود و به نظر می‌آید که عادی عمل می‌کنند، اما هنوز مشکلاتی در ارتباطات اجتماعی و تفاهم با دیگران وجود دارد.
آشنایی با انواع اوتیسم
در این بخش، می‌خواهیم به بررسی انواع اوتیسم بپردازیم. تاکنون چهار اختلال با نامهای اوتیسم، سندرم آسپرگر، اختلال فروپاشی کودکی و اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده، به عنوان اجزاء مختلف اوتیسم تشخیص داده شده‌اند. انواع اوتیسم ممکن است در سطوح مختلف شدت ظاهر شوند.
سندرم آسپرگر:
سندرم آسپرگر در دسته اوتیسم ملایم قرار می‌گیرد. در این اختلال، بخشی از مغز کودک رشد می‌کند و ارتباط بین بخش‌های خاصی از مغز در افراد مبتلا به آن متفاوت است. افراد مبتلا به این سندرم ممکن است مشکلاتی در ارتباطات اجتماعی داشته باشند و وسواس‌ها و الگوهای رفتاری تکراری داشته باشند.
این افراد معمولاً مهارت‌های تکلمی خوبی دارند و میتوانند امور روزمره خود را انجام دهند، اما حساسیت غیرعادی نسبت به محرک‌های حسی پیرامون خود نشان می‌دهند. دلیل بروز سندرم آسپرگر به‌طور کامل مشخص نیست.
اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده:
این اختلال نیز یکی از انواع اوتیسم است، اما در دسته ملایم‌تر آن قرار می‌گیرد. ممکن است علائم آن تا بزرگ‌تر شدن کودک به صورت کامل ظاهر نشود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است برخی نشانه‌های اوتیسم یا سندرم آسپرگر را داشته باشند و حتی در برخی موارد نتوان با اطمینان گفت که اختلال این فرد از نوع اوتیسم است. کودکان مبتلا به اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده نیز معمولاً مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی ضعیف و محدود داشته و رفتارهای تکراری از خود نشان می‌دهند.
اختلال فروپاشی کودکی:
اختلال فروپاشی کودکی یا سندرم هلر، جزو شدیدترین انواع اوتیسم است. در این نوع اوتیسم، کودک تا سنین ۲ تا ۴ سالگی به صورت طبیعی رشد می‌کند، اما پس از آن بسیاری از مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی، گفتاری و ذهنی خود را از دست می‌دهد. حتی برخی از افراد مبتلا به این نوع اوتیسم دچار تشنج هم می‌شوند. البته این نوع اختلال بسیار نادر است.
همچنین باید توجه داشت که هر فرد با اوتیسم می‌تواند نشانه‌های مختلفی داشته باشد و شدت آنها نیز متغیر باشد. تشخیص و مدیریت اوتیسم نیاز به تخصص و پشتیبانی مناسب دارد تا افراد مبتلا به این اختلال بهترین کمک‌ها و درمان‌ها را دریافت کنند.
نشانه‌های افراد مبتلا به انواع اوتیسم
نشانه‌های افراد مبتلا به انواع اوتیسم متنوع و گاهی پیچیده هستند. این نشانه‌ها میتوانند در افراد مختلف با اوتیسم با شدت و شکل‌های متفاوت ظاهر شوند. در زیر به برخی از مهم‌ترین نشانه‌های انواع اوتیسم اشاره می‌شود:
مشکلات در تبادل کلامی و زبانی:
- ناتوانی در ایجاد اصوات در سنین معمول.
- عدم توانایی در اشاره به اشیا یا افراد در سنین معمول.
- عدم توانایی در ساخت جملات کوتاه در سنین ۱۶ تا ۲۴ ماهگی.
- عدم واکنش به صدا کردن اسم آنها.
مشکلات در تعامل اجتماعی:
- رفتار اجتماعی مناسبی نداشته و اغلب در ارتباط با دیگران دشواری دارند.
- معمولاً لبخند نمی‌زنند و نسبت به نظرات اجتماعی بی‌تفاوت هستند.
- در حواس پنج‌گانه (لمس، بو، مزه، صدا و دید) حساسیت غیر معمول دیده می‌شود.
رفتارهای تکراری و محدودکننده:
- انجام تکراری برخی اعمال یا حرکات، مثل تکرار کلمات یا صداها (که به آن echolalia می‌گویند).
- علاقه شدید به موضوعات خاص و محدود به آنها.
- تمرکز بیش از حد بر موضوعات خاص و فکر کردن افراطی به آنها.
- مقاومت در برابر تغییرات در روال‌ها و ترتیب‌ها.
رفتارهای خودآسیب‌رسان:
- آسیب زدن به خود، مثل ضربه زدن به سر یا خراش دادن دست با شیء برنده.
- ممکن است به بچه‌های دیگر آسیب بزنند، مانند گاز گرفتن یا ضربه زدن.
تغییرات در مهارت‌ها و توانایی‌ها:
- تدریجاً مهارت‌های اجتماعی را از دست می‌دهند و نمی‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند.
- تمایلی به انجام بازی ندارند.
- توانایی کنترل مثانه و روده خود را از دست می‌دهند.
- مهارت‌های حرکتی خود را از دست می‌دهند.
- توانایی مکالمه و انتقال پیام را ندارند.
- در برقراری ارتباطات غیرکلامی ناتوان هستند و علامت‌های انتقالی کم دارند.
مشکلات در تطابق با تغییرات:
- دشواری در تطابق با تغییرات در محیط یا روال‌های روزانه.
- عدم توانایی در تغییر دکوراسیون اتاق یا محیط زندگی.
علائق و رفتارهای محدود:
- داشتن علایق محدود و علاقه به موضوعات خاص.
- ممکن است به اشیاء خاص یا برنامه‌های تلویزیونی خاص علاقه نشان دهند.
تشخیص انواع اوتیسم
تشخیص انواع اوتیسم بر اساس علائم و ویژگی‌های نشان داده شده در هر فرد و توسط متخصصین به طور دقیق انجام می‌شود. این تشخیص توسط تیم‌های تخصصی که شامل روان‌پزشکان، روان‌شناسان، متخصصان نورولوژیست و متخصصین کودکان است انجام می‌شود. این تشخیص باید بر اساس ملاحظات بالینی و مصاحبه با والدین و مراقبان کودک انجام شود و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ارزیابی رفتاری: مشاهده و ثبت علائم و رفتارهای کودک در طول زمان توسط متخصصین رفتاری که این شامل بررسی علائم مانند تکرار کلمات یا اعمال، تاخیر در توانایی گفتاری و ارتباطات اجتماعی نامناسب است.
- مصاحبه با والدین: مشاوره با والدین کودک تا اطلاعات در مورد تاریخچه توسعه کودک، علائم مشاهده شده در خانه و رفتارها و علائم خاص کودک جمع‌آوری شود.
- ارزیابی توسعه‌ای: بررسی توانایی‌ها و مهارت‌های کودک در زمینه‌های گویش، تعامل اجتماعی، توانایی‌های حرکتی و توانایی‌های شناختی را شامل می شود.
- معیارهای تشخیصی: برای تشخیص انواع اوتیسم، از معیارهای تشخیصی مانند DSM-5 استفاده می گردد.
- تست‌های مخصوص: در برخی موارد، تست‌های مخصوصی مانند مقیاس‌های ارزیابی رفتاری و توانمندی‌های شناختی برای ارزیابی دقیق‌تر از مهارت‌ها و نقاط ضعف کودک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درمان انواع اوتیسم
پس از تشخیص اختلال و نوع اوتیسم، مراحل درمان توسط روان‌پزشک آغاز می‌شود. متأسفانه در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای انواع اوتیسم وجود ندارد. با این حال، روش‌هایی برای درمان دارویی و درمان‌های غیر دارویی اوتیسم وجود دارد. داروها اوتیسم را درمان نمی‌کنند و بیشتر برای مقابله با عارضه و علائم مرتبط با این اختلال تجویز می‌شوند.
روش‌های غیر دارویی نیز برای بهبود زندگی کودک دارای اوتیسم مؤثر هستند. از این طریق، کودک مهارت‌های مورد نیاز برای مقابله با چالش‌های زندگی خود را یاد می‌گیرد. همچنین، والدین نیز آموزه‌های لازم برای پشتیبانی از فرزند خود را دریافت می‌کنند.
برخی از روش‌های موجود شامل موارد زیر هستند:
- رفتار درمانی: این روش به صورت انفرادی برگزار می‌شود و به بهبود مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری کودکان کمک می کند.
- گفتار درمانی: گفتاردرمانی به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های تکلمی و ارتباطی خود را بهبود بخشند و بتوانند بهتر با دیگران ارتباط برقرار کنند. در این باره باید به گفتاردرمان مراجعه کرد و به طور کامل دستورالعمل های او را با کمک خانواده انجام داد.
- کار درمانی: کار درمانی با گفتاردرمانی فرق داشته و در این روش درمانی به بیمار کمک می‌کند تا مهارت‌های شناختی، اجتماعی و حرکتی خود را تقویت کند و مشکلاتی مانند تحلیل حسی را بهبود بخشد.
- روش‌های بازی درمانی: این روش‌ها به‌صورت هدفمند موجب رشد حسی کودکان می‌شوند و با انجام بازی های خاص می توان به درمان آنها کمک کرد.
- تاکنون هیچ درمان قطعی برای اوتیسم وجود ندارد، اما این روش‌ها میتوانند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اوتیسم کمک کنند. به همین دلیل، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب از اهمیت بسیاری برخوردار است.
نتیجه گیری
اختلال طیف اوتیسم یا به اختصار اوتیسم یک اختلال مرتبط با رشد مغز است که تأثیرات گسترده‌ای روی توانایی‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری افراد دارد. انواع اوتیسم دارای علائم مختلفی هستند. در این بیماری، کودکان ارتباطات اجتماعی ضعیفی دارند و دارای وسواس و الگوهای رفتاری تکراری هستند. تاکنون چهار اختلال با نامهای اوتیسم، سندرم آسپرگر، اختلال فروپاشی کودکی و اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده، با عنوان اختلال طیف اوتیسم در سطوح مختلف تشخیص داده شده‌اند. اوتیسم می‌تواند به‌صورت خفیف، متوسط و شدید بروز کند.
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای انواع اوتیسم وجود ندارد. با این حال، روش‌هایی برای درمان دارویی و درمان‌های غیر دارویی اوتیسم وجود دارد. این روش‌ها اوتیسم را درمان نمی‌کنند و بیشتر برای مقابله با عوارض و علائم مرتبط با این اختلال استفاده می‌شوند.
سوالات متداول در مورد انواع اوتیسم
در مورد اختلال طیف اوتیسم سوالات متداول زیادی وجود دارند. در زیر به برخی از این سوالات پرداخته شده است:
آیا اوتیسم از نوع وارثتی است؟
علل اوتیسم هنوز کاملاً مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی و محیطی هر دو نقشی در بروز این اختلال دارند.
در چه سنی می‌توان اوتیسم را تشخیص داد؟
علائم اوتیسم ممکن است از دوران کودکی نمایان شوند، اما تشخیص دقیق معمولاً تا دو سالگی امکان‌پذیر نیست.
افراد دارای اوتیسم میتوانند تحصیل کنند و زندگی مستقلی داشته باشند؟
بله، افراد دارای اوتیسم میتوانند تحصیل خود را به اتمام برسانند و زندگی مستقل داشته باشند. اما نیاز به حمایت و آموزشهای ویژه دارند.
چگونه می‌توان به کودکان دارای اوتیسم کمک کرد؟
پشتیبانی‌های آموزشی، تراپی‌های تخصصی و ایجاد محیط‌های پذیرا برای نیازهای خاص افراد دارای اوتیسم می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی آنها کمک کند.
آیا اوتیسم به عنوان یک علت برای استعدادهای خاص در برخی افراد مطرح شده است؟
بله، برخی افراد دارای اوتیسم استعدادهای خاصی مثل تفکر ریاضی یا هنری دارند، اما این موضوع به همه افراد دارای اوتیسم نسبت داده نمی‌شود.
