اختلالات جسمی و حرکتی در سالمندان به دلیل روند پیری یا عوامل دیگری مانند بیماری‌ها، آسیب‌ها یا شرایط زندگی اتفاق می افتد. درمان این اختلالات بستگی به علت اصلی دارد. درمان اختلالات جسمی حرکتی در سالمندان با روش های مختلفی صورت می گیرد.
در این مقاله به طور کامل در مورد اختلالات جسمی حرکتی در سالمندان مپردازیم و علل و علائم بیماری و چگونگی تشخیص آن می پردازیم. همچنین در مورد درمان اختلالات جسمی حرکتی در سالمندان توسط متخصصین نورولوژیک صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
اختلالات جسمی حرکتی
اختلالات حرکتی به مجموعه‌ای از مشکلات نورولوژیک اشاره دارند که منجر به ایجاد حرکات غیر طبیعی می‌شوند، این حرکات از نظر شدت، تکرار یا نوع می توانند متفاوت باشند. در اختلالات حرکتی، حرکات غیر طبیعی معمولا اولین نشانه اختلال هستند. اما در اختلالات حرکتی ثانویه، حرکات طبیعی امکان دارد وجود داشته باشند ولی نشان‌دهنده یک اختلال نورولوژیک یا مشکل دیگر در سیستم عصبی هستند. این نوع اختلالات ممکن است ناشی از بیماریهای مزمن مانند پارکینسون، بیماری هانتینگتون، بیماری لوئی بادی و یا آسیب‌های نورولوژیک دیگر باشد. اختلالات جسمی حرکتی میتوانند به دو دسته اصلی هایپرکینتیک و هایپوکینتیک تقسیم شوند.
اختلالات هایپرکینتیک:
دیس کینزی (Diskinesia) شامل حرکات غیرارادی، تکراری و ناهنجار است که معمولاً خارج از محدوده‌ی حرکات طبیعی قرار دارند و شامل تکان خوردن بدون هدف، حرکات چرخشی یا ناگهانی می‌شود.
اختلالات هایپوکینتیک:
- آکینزی (Akinesia) کاهش یا فقدان حرکت‌های ارادی و طبیعی را شامل می‌شود، این امکان دارد منجر به مشکلات در آغاز یا تکمیل حرکت‌ها شود.
- هایپوکینز( (Hypokinesiaنشان دهنده کاهش دامنه یا حجم حرکات طبیعی است و می تواند باعث تکرار یا انجام حرکات ناقص شود.
- برادی کینزی (Bradykinesia) کاهش سرعت حرکت و عملکرد حرکتی را توصیف می‌کند.
دریافت نوبت آنلاین با یک کلیک!
دکترای تخصصی(PhD)گفتاردرمانی|مدرس دانشگاه|متخصص اختلال بلع 13سال تجربهبرای رزرو وقت همین الان نوبت بگیر
علل اختلالات جسمی حرکتی در سالمندان
اختلالات حرکتی در سالمندان میتوانند به دلایل مختلف و علائم متنوعی داشته باشند. برخی از اصلی‌ترین علل و علائم اختلالات حرکتی در افراد سالمند عبارتند از:
- بیماریهای نورولوژیک مانند بیماری پارکینسون، آلزایمر، صعودی هایپرتانسیون، آتروفی عضلانی اسپینال و بیماریهای دیگر که تأثیر بر سیستم عصبی دارند و به اختلالات حرکتی منجر می‌شوند.
- آسیب‌های فیزیکی مثل آسیب به استخوان‌ها، آسیب به مفاصل یا آسیب به بافت‌های نرم میتوانند باعث کاهش قابلیت حرکتی شوند.
- کاهش قدرت عضلات، انعطاف پذیری و تعادل باعث کاهش قابلیت حرکتی و استقلال در فعالیت‌های روزمره می‌شود و نیاز به استفاده از وسایل کمکی است.
- بیماریهای مزمن نظیر دیابت، بیماریهای قلبی، بیماریهای تنفسی و سایر بیماری‌ها که بر سلامت کلی سالمندان تأثیر دارند و میتوانند حرکت و عملکرد آن‌ها را محدود کنند.
- فرآیند طبیعی پیری که موجب افت کمیت و کیفیت عضلات و استخوان‌ها، کاهش انعطاف پذیری و افزایش خطر صعود ورم‌ها و انسداد در مفاصل می شود.
علائم اختلالات جسمی حرکتی در سالمندان
اختلالات حرکتی در سالمندان میتوانند علائم مختلفی داشته باشند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- کاهش تعادل
- مشکلات در حرکت و راه رفتن
- کاهش انعطاف پذیری
- تغییرات در کیفیت حرکت
- کاهش کارایی در فعالیت‌های روزمره
- افزایش خطر صعود ورم‌ها و تراکمات استخوانی
- کاهش عملکرد ریوی
درمان اختلالات جسمی حرکتی در سالمندان
درمان اختلالات جسمی حرکتی در سالمندان معمولاً شامل یک ترکیب متداول از روش‌های مختلف است.
تمرینات فیزیوتراپی
تمرینات فیزیوتراپی برای سالمندان اغلب انتخاب و گزینه درمانی است تا به بهبود قابلیت حرکتی، کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند. این تمرینات متناسب با وضعیت فیزیکی، میزان قدرت عضلانی و نیازهای هر فرد تنظیم می‌شوند. برخی از اصلی‌ترین انواع تمرینات فیزیوتراپی برای سالمندان شامل موارد زیر است:
- تمرینات استقامتی فعالیت‌هایی هستند که باعث افزایش ضربان قلب و تنفس می‌شوند(پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا شنا). این تمرینات به افزایش استقامت قلبی عروقی و بهبود عملکرد قلب کمک می‌کنند.
- تمرینات قدرتی برای تقویت عضلات طراحی می‌شوند. استفاده از وزنه‌های سبک یا تمریناتی که به افزایش قدرت عضلات کمک کنند مانند تمرینات ورزشی با وزن بدن یا وزنه‌های کوچک را شامل می شود.
- تمرینات انعطافی برای افزایش انعطاف پذیری و محدودیت‌های حرکتی مناسب هستند. تمرینات و حرکات کششی مثل یوگا یا پیلاتس از جمله این تمرینات هستند.
- تمرینات تعادل به بهبود تعادل و پایداری در حین حرکت کمک می‌کنند. مثلاً انجام حرکات تک پا و حرکات تعادلی در حالت‌های مختلف به این موضوع می پردازد.
استفاده از وسایل کمکی
استفاده از وسایل کمکی برای سالمندان می‌تواند در بهبود استقلال و کاهش خطرات سقوط بسیار مؤثر باشد. این وسایل کمکی معمولاً بر اساس نیازهای شخصی سالمندان تهیه می‌شوند و شامل موارد زیر می‌شوند:
- کفش‌های مخصوص که برای سالمندان دارای مشکلات حرکتی و تعادل مناسب باشند. به عنوان مثال، کفش‌های با سطح زیری خاص که از لغزش جلوگیری کنند یا کفش‌هایی با پشتیبانی بیشتر برای استقامت بهتر در حین راه رفتن.
- استفاده از عصا یا انواع وسایل حمایتی میتوانند در تعادل بهتر در حین راه رفتن کمک کنند. این ابزارها میتوانند باعث بهبود تعادل و کاهش خطر سقوط باشند.
- صندلی‌های تاشو یا واکر برای استفاده در خانه میتوانند در حمایت و راحتی بیشتر در انجام فعالیت‌های روزمره مانند آشپزی، شستشو و دیگر فعالیت‌های مشابه کمک کنند.
- در صورت نیاز، استفاده از دستگیره‌ها یا تسمه‌های ایمنی می‌تواند در جلوگیری از سقوط و افزایش استقلال کمک کند.
درمان دارویی
درمان دارویی می‌تواند در کنار سایر روش‌های درمانی برای اختلالات جسمی حرکتی در سالمندان استفاده شود. داروها به عنوان بخشی از مداخلات درمانی برای کنترل علائم یا بهبود وضعیت سلامت کلی فرد مورد استفاده قرار بگیرند.
داروهای ضد التهاب (NSAIDs) برای کاهش درد و التهاب در برخی از اختلالات مانند التهابات مفاصل استفاده می شوند. این داروها میتوانند در بهبود راحتی حرکتی و تسکین درد موثر باشند.
برخی از افراد با اختلالات حرکتی ممکن است با مشکلات روانی نیز مواجه شوند. داروهای ضد افسردگی موجب بهبود علائم روانی و احساس عمومی می شوند. برای برخی از اختلالات مانند بیماری پارکینسون یا دیگر اختلالات حرکتی، داروهای خاصی وجود دارد که به کنترل علائم این بیماری‌ها کمک می‌کنند. این داروها به بهبود تنظیم حرکت‌ها و کاهش لرزش‌ها کمک کنند.
مراقبت‌های پزشکی
درمان بیماریهای اساسی مانند دیابت یا بیماریهای قلبی بسیار مهم است، زیرا این بیماری‌ها میتوانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر روی حرکت و توانایی جسمی افراد تأثیر بگذارند. مراقبت‌های پزشکی و درمانی متناسب با این بیماری‌ها میتوانند بهبود قابلیت حرکتی و کاهش مشکلات ناشی از آن‌ها را فراهم کنند:
- برای بیماران دیابتی کنترل مداوم قند خون، مراقبت از پاها (زیرا دیابت می‌تواند به مشکلات پایی منجر شود)، تغذیه مناسب و فعالیت‌های ورزشی منظم می‌تواند بهبود حالت عمومی و حرکتی فرد را تسهیل کند.
- مراقبت از سلامت قلب، مداوم بودن داروها و تغییر در رژیم غذایی و فعالیت‌های ورزشی با توجه به وضعیت قلبی فرد می‌تواند بهبود عملکرد قلبی و افزایش تحمل به فعالیت‌های روزانه را تسهیل کند.
- درمان و مراقبت مداوم از بیماریهای تنفسی مانند برونشیت، آسم و غیره با داروهای تجویز شده و تغییر در رفتارهای زندگی روزمره می‌تواند تنفس بهتر و افزایش قابلیت تحمل فعالیت‌های روزمره را فراهم کند.
تغییرات در رژیم غذایی
تغذیه مناسب و سالم می‌تواند در بهبود قابلیت حرکتی و کاهش مشکلات مرتبط با حرکت در سالمندان نقش مهمی داشته باشد. اهمیت مصرف مناسب پروتئین و ویتامین‌ها مهم می باشد.
- مصرف مناسب پروتئین برای حفظ و تقویت عضلات بسیار مهم است. عضلات قوی و سالم میتوانند در پشتیبانی از تعادل و قابلیت حرکتی مهم هستند. منابع پروتئین مانند گوشت، ماهی، مرغ، تخم مرغ، لبنیات، حبوبات و میوه‌های خشک میتوانند به سالمند کمک کنند تا نیازهای پروتئینی جسم را برآورده کند.
- ویتامین D برای سلامت عمومی و استحکام استخوان‌ها بسیار مهم است. نقص ویتامین D می‌تواند باعث ضعف عضلات و افزایش خطر صعود ورم‌ها در سالمندان شود. منابع غنی ویتامین D شامل ماهی های چرب مثل سردابی، ماهی‌های آب شور، تخم مرغ، شیر و محصولات لبنی و همچنین محصولات غنی شده با ویتامین D هستند.
- کاهش ویتامین B12 در بدن نیز می‌تواند به ضعف عضلانی و مشکلات حرکتی منجر شود. منابع خوب B12 شامل گوشت قرمز، ماهی، تخم مرغ و محصولات لبنی می‌باشند.
- مصرف ویتامین C و آنتی اکسیدان‌های دیگر که در میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شوند، می‌تواند به بهبود سلامتی عمومی و حفظ عملکرد عضلانی کمک کند.
مشاوره روانشناختی
روانشناسی و حالت روانی فرد می‌تواند بسیاری از جنبه‌های زندگی و حتی قابلیت حرکتی و عملکرد فیزیکی را تحت تأثیر قرار دهد. برای سالمندان، اضطراب، افسردگی یا مشکلات روانی دیگر ممکن است بر حالت عمومی و بهبود قابلیت حرکتی تأثیر بگذارند. مشاوره روانشناختی می‌تواند در تقویت روانی و حتی فیزیکی کمک کند:
- اضطراب می‌تواند منجر به تنش عضلاتی و مشکلات تعادل شود که بر قابلیت حرکتی تأثیر می‌گذارد. مشاوره روانشناختی می‌تواند به فرد کمک کند استراتژی‌های مدیریت استرس و اضطراب را یاد بگیرد که می‌تواند در بهبود تعادل و قابلیت حرکتی کمک کند.
- افزایش اعتماد به نفس و احساس کنترل بر روی وضعیت روانی می‌تواند تأثیر بسیاری بر قابلیت حرکتی داشته باشد. مشاوره روانشناختی می‌تواند به فرد کمک کند تا با مشکلات روانی خود مقابله کرده و اعتماد به نفسش را افزایش دهد.
- روحیه و احساس عمومی می‌تواند بر کارایی و عملکرد فیزیکی تأثیر بسیاری بگذارد. مشاوره روانشناختی می‌تواند به فرد کمک کند تا روحیه و انگیزه مناسب برای فعالیت‌های ورزشی و تمرینات حرکتی داشته باشد.
نوشته های مرتبط
آیا برای رفع اختلالات جسمی حرکتی باید به متخصص نورولوژیک مراجعه کرد؟
متخصص نورولوژیک به عنوان یکی از تخصص‌های مرتبط با اختلالات جسمی حرکتی، می‌تواند نقش مهمی در تشخیص و مدیریت این اختلالات ایفا کند. زمانی که سالمند به مشکلاتی مانند افزایش یا کاهش حرکات ارادی یا غیر ارادی، تغییرات در تعادل، لرزش‌ها یا هر نوع علایمی که باعث محدودیت در حرکت می‌شوند مواجه شود، مراجعه به یک متخصص نورولوژیک می‌تواند مفید باشد.
متخصصان نورولوژیک متخصص در تشخیص و مدیریت اختلالات دستگاه عصبی هستند، از جمله بیماری‌ها و اختلالاتی که ممکن است منجر به مشکلات حرکتی شوند شامل: بیماری پارکینسون، صرع، اسکلروز چندگانه، آلزایمر و بیماری های عضلانی اعصابی (مانند ALS) باشند.
متخصص نورولوژیک با استفاده از ابزارهای تشخیصی و دانش تخصصی خود، مشکلات نورولوژیک را بررسی کرده، تشخیص میدهد و برنامه‌های درمانی متناسب را تهیه می‌کند. همچنین ممکن است از دیگر تخصص‌ها مانند فیزیوتراپی یا گفتار درمانی برای بهبود حرکت‌ها و کیفیت زندگی استفاده کنند.
تشخیص اختلالات جسمی حرکتی چگونه است؟
تشخیص اختلالات جسمی حرکتی در سالمندان اینگونه است که متخصص با بررسی تاریخچه پزشکی فرد و مصاحبه دقیق با بیمار، سعی در درک علائم و نشانه‌های مرتبط با مشکل حرکتی دارد. این اطلاعات شامل زمان ظهور علائم، نحوه تغییرات در حرکت‌ها و شدت و مکان علائم است.
سپس بررسی دقیق وضعیت عمومی فرد، بررسی حرکت‌ها، ارزیابی قدرت عضلات، بررسی تعادل و کارایی مفصلی و همچنین بررسی علائم عصبی مانند حساسیت، تغییرات در رفلکس‌ها و موارد مشابه مهم است.
تصویربرداری: MRI، CT scan و … و آزمایشات مختلف: در برخی موارد، برای تشخیص دقیق‌تر وضعیت مغز، نخاع و سایر اعضا، تصویربرداری مانند MRI یا CT scan و یا آزمایش‌های خونی و عصبی امکان دارد لازم باشد.
آزمون‌های عملکردی و تست‌های حرکتی برای ارزیابی فعالیت‌های حرکتی و تعادلی انجام می گیرد. به عنوان مثال، آزمون‌های راه رفتن، تعادل بر روی یک پایه و تست‌هایی که حرکات دستی و پاکت‌های مختلف را مورد سنجش قرار می‌دهند.
بیشتر بخوانید: گفتاردرمانی
نقش گفتاردرمانی در اختلالات جسمی حرکتی در سالمندان
گفتار درمانی در اختلالات جسمی حرکتی سالمندان نقش مهمی ایفا می‌کند. این اختلالات میتوانند باعث محدودیت‌هایی در حرکت و تعاملات اجتماعی شوند.
- بهبود مهارت‌های گفتاری برای صحبت کردن و ارتباط برقرار کردن به صورت بهتر با افراد دیگر.
- ارتقاء توانایی فهم و انتقال پیام‌ها و اطلاعات به صورت دقیق‌تر.
- طراحی تمرینات گفتار درمانی که همراه با حرکت و تنفس صحیح باشند برای تقویت عضلات و افزایش تعادل در حرکت.
- تقویت مهارت‌های گفتاری به شکلی که سالمندان از توانایی‌های خود برای مکالمه و برقراری ارتباط با دیگران بهره مند شوند.
- کمک به کاهش اضطراب و افسردگی از طریق ایجاد ارتباطات اجتماعی بهتر.
- ارائه تکنیک‌های گفتار درمانی برای مدیریت درد و کاهش تأثیرات منفی در کیفیت زندگی.
- ایجاد فضایی که سالمندان بتوانند تمرکز خود را بهبود دهند و بهتر به اطراف خود توجه کنند.
جمع بندی
درمان اختلالات جسمی حرکتی در سالمندان می‌تواند شامل رویکردهای گوناگونی باشد که با هدف بهبود حرکت، تعادل، کیفیت زندگی و کاهش مشکلات مرتبط انجام می‌شود. انجام برنامه های تمرینی منظم و فیزیوتراپی، استفاده از وسایل کمکی، درمان های دارویی و … می تواند در بهبود این اختلال موثر باشند.
این روش‌ها به صورت ترکیبی و هماهنگ به کار گرفته می‌شوند تا بهبود در وضعیت حرکتی و کیفیت زندگی سالمندان ایجاد شود. این تداوم درمان و همکاری با تیم‌های درمانی مختلف می‌تواند به بهبود قابل توجهی در وضعیت حرکتی و عملکرد روزمره سالمندان کمک کند.
سوالات متداول در مورد اختلالات جسمی حرکتی در سالمندان
آیا اختلالات جسمی حرکتی در سالمندان طبیعی است؟
با پیری تغییراتی در سیستم عصبی و عضلانی رخ میدهد که ممکن است به مشکلات حرکتی منجر شود. اما اختلالات جدی مانند بیماریهای نورولوژیک یا عضلانی میتوانند علاوه بر پیری، علت دیگری برای این اختلالات باشند.
آیا تغییرات در رژیم غذایی می‌تواند در بهبود اختلالات جسمی حرکتی در سالمندان موثر باشد؟
بله، تغذیه مناسب و متناسب با نیازهای جسمی می‌تواند در بهبود قابلیت حرکتی و کاهش مشکلات مرتبط با حرکت کمک کند. مصرف منظم پروتئین و ویتامین‌ها مفید می باشد.
آیا تمرینات و ورزشهای خاصی برای بهبود حالت حرکتی در سالمندان وجود دارد؟
تمریناتی که به تقویت عضلات، بهبود تعادل و افزایش انعطافپذیری کمک کنند میتوانند بسیار مفید باشند. فیزیوتراپی و تمرینات مخصوص میتوانند بهبود عملکرد حرکتی را تسریع کنند.
