علائم سکته مغزی و فلج شدن سمت راست بدن چیست؟

سکته مغزی یکی از شایع‌ترین علل مرگ و ناتوانی جدی در سراسر جهان است. این حالت از اختلال عبور خون به مغز ناشی می‌شود و باعث کاهش یا قطع عرضه‌ی خون به یک قسمت از مغز می‌شود، که معمولاً ناشی از یک ترمیم خونرسانی ناکافی به ناحیه‌ای از مغز است. سکته مغزی می‌تواند باعث فلج و ناتوانی در یک یا هر دو طرف بدن شود.  ابتدا تعریفی از سکته مغزی و چگونگی لمس سمت راست بدن خواهیم داشت و سپس علل و علایم سکته مغزی و فلج شدن سمت راست بدن را بازگو خواهیم نمود.

 در مواردی که فلج در سمت راست بدن رخ می‌دهد، احتمالاً علت سکته مغزی در ناحیه‌ای از مغز قرار دارد که کنترل حرکات بدن و حواس از سمت چپ را راهبری می‌کند. سکته مغزی و فلج شدن سمت راست بدن، دو حالت پزشکی مهم هستند که هردو ارتباطی با عملکرد مغز و سیستم عصبی دارند.

سکته مغزی

سکته مغزی یا اصطلاحاً ایسکمیک استروک، عبارت است از قطع یا کاهش ناگهانی جریان خون به بخشی از مغز. این اتفاق می‌تواند به دلیل یک ترشح یا پارگی در عروقی که خون را به مغز می‌رسانند، رخ دهد. نتیجه این موضوع معمولاً نخاعی‌هایی از مغز که مسئول کنترل عملکرد‌های مختلف بدن هستند، به شدت آسیب می‌بینند. اگرچه سکته مغزی می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اما خطر ابتلا به آن با پیشرفت سن افزایش می‌یابد.

فلج شدن سمت راست بدن

وقتی که سکته مغزی رخ می‌دهد و یک قسمت از مغز به خوبی تغذیه نمی‌شود، ناحیه‌های مختلفی از بدن که توسط این نخاعی‌ها کنترل می‌شوند، متأثر می‌شوند. اگر قسمتی از مغز که به فرمان‌دهی و کنترل حرکات بخش راست بدن مسئول است، آسیب ببیند، می‌تواند باعث فلج سمت راست بدن شود. به عبارت دیگر، شخص دچار نقص حرکتی در سمت راست بدن خود می‌شود و قادر به حرکت‌های طبیعی در این ناحیه نمی‌باشد.

ترمیم بعضی از تأثیرات سکته مغزی و فلج شدن سمت راست بدن، با کمک تمرینات و تراپی‌های توانبخشی امکان‌پذیر است و بهبودی در برخی موارد حتی تا حد زیادی ممکن است. در برخی موارد، از داروها و تداخل‌های پزشکی برای بهبود وضعیت بیمار استفاده می‌شود.

مداخله‌های جدی‌تر و بیشتر نیاز به تخصص پزشکان متخصص در زمینه نورولوژی و علوم عصبی دارد و معمولاً در مراکز تخصصی انجام می‌شود. برای پیشگیری از سکته مغزی نیز می‌توان اقداماتی مانند انجام فعالیت‌های ورزشی منظم، رعایت نکردن فشار خون بالا، اجتناب از مصرف سیگار و محدودیت مصرف الکل را به عنوان اقدامات پیشگیری‌ای انجام داد.

---

مطالعه بیشتر: گفتاردرمانی

---

علائم و علل سکته مغزی و فلج شدن سمت راست بدن

همانطور که گفته شد سکته مغزی (اصطلاحاً ایسکمیک استروک یا کمبود خونی مغزی) ناشی از قطع یا کاهش ناگهانی جریان خون به بخشی از مغز است که باعث آسیب به نخاعی‌های مغزی می‌شود. این اتفاق معمولاً به دلیل یکی از عوامل زیر رخ می‌دهد:

• پلاک‌های آتروماتوس (آسیب‌های آرتریواسکلروتیک) به شکل ذخایر چربی و نسوج دیگر در دیواره عروق مغزی تشکیل می‌شوند و می‌توانند منجر به بستن یا کاهش جریان خون در عروق مغزی شوند.
• ممکن است به دلیل تشکیل لخته خون در عروق مغزی (ترومبوز) یا از قبل وجود داشتن لخته از جایی دیگری از بدن به عروق مغزی منتقل شود (انتقال لخته، امبولی‌سم).
• انسداد جریان خون به علت ترشح چربی از عروق کاروتید (آترواسکلروز کاروتید) یا دیگر عروق مغزی.
• انفجار عروق مغزی به ندرت اتفاق می‌افتد و معمولاً ناشی از آسیب مستقیم به دیواره عروق مغزی است.
• خونریزی مغزی نوع دیگر سکته مغزی است که به دلیل شکستن یک عروق مغزی و خروج خون در محیط مغزی رخ می‌دهد.

علائم سکته مغزی به شدت ناحیه‌ای که از جریان خون محروم شده است وابسته است. اما برخی از علایم متداول این بیماری عبارتند از:

• ضعف یا فلج در یک نیمه از بدن (به طور معمول در یک سمت بدن، مانند فلج سمت راست یا چپ)
• مشکلات در گفتار و فهم زبان
• اختلال در دید، از جمله بینایی یا دیدن اشیاء دوتایی (دوبینی)
• سرگیجه و عدم تعادل
• سردرد شدید و ناگهانی و بدون علت معلوم
• گیجی و ناتوانی در حرکت کامل بدن یا اجزاء آن
• احساس خستگی یا ضعف شدید و ناگهانی
• تغییرات در رفتار یا اختلال در آگاهی
• مشکلات در بلعیدن
• احساس درد در ناحیه‌های مختلف بدن

لطفاً توجه داشته باشید که این علائم بر اساس محل و شدت اتفاق افتادن سکته مغزی می‌توانند متفاوت باشند. در صورت تجربه یک یا چند علامت از این لیست، باید به اسرع وقت به مرکز درمانی مناسب مراجعه کنید، زیرا زمان مداخله سریع و تشخیص دقیق می‌تواند برای افراد مبتلا به سکته مغزی بسیار مهم و حیاتی باشد.

چه بخش‌هایی از مغز مسئول کنترل حرکات سمت راست بدن هستند؟

کنترل حرکات سمت راست بدن توسط بخش‌هایی از مغز انجام می‌شود که به عنوان قسمت‌های کنترل حرکتی معروف هستند. این بخش‌ها در نیمکره مغزی چپ قرار دارند و حرکات عضلات سمت راست بدن را کنترل می‌کنند. معمولاً تخصصی‌ترین بخش مسئول کنترل حرکات دقیق و هماهنگ اجزاء بدن، به‌ویژه دست و انگشتان، در ناحیه‌ای از مغز به نام “قشر حرکتی اولیه” یا “قشر حرکتی اجرایی” واقع شده است. این قشر در قسمت انتهایی عقبی شیار مقابل مغز، به نام “شیار رونا” (Rolandic fissure) قرار دارد.

• این قشر حرکتی اولیه به‌طور مستقیم به حرکت‌های ارادی و دقیق مرتبط است و نقاط خاصی از بدن به صورت ناحیه‌هایی در این قشر نمایش داده می‌شوند که به آن‌ها “نقاط حرکتی” یا “نقاط رولاندیک” می‌گویند. این نقاط تنها یکی از بخش‌هایی هستند که در کنترل حرکتی نقش دارند.
• لیکن برای کنترل حرکات دقیق و هماهنگی بدن، از ناحیه‌های دیگر مغز نیز استفاده می‌شود که عبارتند از:
• قشر حسی‌حرکتی بخشی از قشر مغزی است که حسیت‌های تنل و حرکات بدن را درک و کنترل می‌کند. اطلاعات از نقاط مختلف بدن به این ناحیه وارد شده و همراه با اطلاعات قشر حرکتی اولیه ترکیب می‌شوند تا حرکات هماهنگی اجرا شوند.
• هسته‌های زیرقشری به عنوان مراکز مهم کنترل حرکتی و حفظ توازن عمل می‌کنند و وظایفی مانند تنظیم تنش عضلات و کنترل حرکات خودآگاه را انجام می‌دهند.
• علاوه بر قشرهای مغزی، مسیرهای عصبی به عنوان پل ارتباطی بین بخش‌های مختلف مغز، نخاع نخاعی و اعصاب محیطی نقش مهمی در کنترل حرکات دارند.

چگونگی درمان سکته مغزی و فلج شدن سمت راست بدن

درمان لمس سمت راست بدن که ناشی از سکته مغزی (فلج سمت راست بدن) است، بستگی به جدایی و شدت آسیب و همچنین محل اتفاق افتادن سکته مغزی دارد. این درمان به صورت ترکیبی و مولتی‌دیسیپلینی (مشارکت چندین رشته پزشکی و تخصصی) انجام می‌شود. اهداف اصلی درمان لمس سمت راست بدن ناشی از سکته مغزی عبارتند از:

ایجاد حرکت‌های بهینه:

هدف اصلی درمان، ایجاد حرکت‌های بهینه در اندام‌های فلج شده است. برای این منظور، از تمرینات فیزیوتراپی و توانبخشی استفاده می‌شود. این تمرینات به شکل مرتب و سیستماتیک، با همکاری تیم پزشکی و فیزیوتراپیست، به فرد انجام می‌شود تا بهبود حرکت‌ها و کاهش فلج ایجاد شود.

تقویت عضلات:

تقویت عضلات اندام‌های فلج شده می‌تواند به ارتقاء کارایی حرکتی کمک کند. از تمرینات تنگری و تقویتی برای این منظور استفاده می‌شود که به صورت تدریجی و با توجه به وضعیت فیزیکی فرد انجام می‌شوند.

تشویق به استقلالیت:

اهداف درمانی سکته مغزی و فلج شدن سمت راست بدن شامل تشویق به استقلالیت در فعالیت‌های روزمره مانند تغذیه، بهداشت شخصی، وسایل نقلیه، و… می‌شود. تمرینات مختلف و ایجاد شرایطی مناسب برای استفاده از اندام‌های فلج شده، به افراد کمک می‌کند تا در زندگی روزانه خود مستقل‌تر باشند.

حفظ و ارتقاء قابلیت‌های شناختی:

برخی از بیماران با سکته مغزی ممکن است به مشکلات شناختی نیز برخورد کنند. برنامه‌های ترمیمی و شناختی‌رفتاری می‌تواند به آنها کمک کند تا توانایی‌های ذهنی خود را حفظ کنند و حتی بهبود دهند.

مدیریت درد و مشکلات اسکلتی-عضلانی:

برخی از افراد با سکته مغزی ممکن است دچار مشکلات اسکلتی-عضلانی یا درد باشند. از روش‌های مختلف از جمله فیزیوتراپی، تراپی دستی و داروها برای کنترل این مشکلات استفاده می‌شود.

درمان سکته مغزی و فلج شدن سمت راست بدن نیازمند بررسی دقیق و تخصصی توسط یک تیم پزشکی متخصص در زمینه توانبخشی و فیزیوتراپی است. این تیم معمولاً شامل نورولوژیست، فیزیوتراپیست، تراپیست شغلی، پزشک توانبخشی و سایر تخصص‌های مرتبط خواهد بود که با همکاری برای بهبود وضعیت فرد مبتلا به سکته مغزی کار خواهند کرد.

آیا ارتباطی بین سکته مغزی و فلج شدن سمت راست بدن با وراثت وجود دارد؟

سکته مغزی می‌تواند به عنوان یک بیماری ژنتیکی یا وراثتی درخشان به‌طور نادر انتقال یابد. این نوع سکته مغزی به عنوان “سکته مغزی وراثتی” شناخته می‌شود و باعث آسیب به عروق مغزی و ناحیه‌های مختلف مغزی می‌شود که می‌تواند به فلج‌ها و علائم دیگری که از آسیب به نخاعی‌های مغزی ناشی می‌شوند، منجر شود.

به عنوان مثال، یکی از شیوع‌های بیماری‌های ژنتیکی که می‌تواند باعث سکته مغزی شود، بیماری کویپِر (Kuiper) است. این بیماری به‌طور وراثتی به نقص‌های خون‌سازی و بالا رفتن خطر سکته مغزی منجر می‌شود.

همچنین، فاکتورهای ژنتیکی ممکن است در افراد با خطر ابتلا به بیماری‌های عروقی مغزی نقش داشته باشند. به عنوان مثال، برخی از ژن‌ها و متغیرهای ژنتیکی باعث افزایش خطر تشکیل پلاک‌های آتروماتوس (آسیب‌های آرتریواسکلروتیک) در عروق مغزی و بدن می‌شوند که به‌طور مستقیم با افزایش خطر سکته مغزی مرتبط می‌شوند.

مهم است بدانید که اغلب موارد سکته مغزی ناشی از عوامل غیر وراثتی می‌باشد، از جمله عواملی مانند بالا رفتن فشار خون، کلسترول بالا، دیابت، سیگاری بودن، چاقی، عدم فعالیت ورزشی منظم، مصرف الکل و … . بنابراین، اگرچه وراثت می‌تواند نقشی در ابتلا به سکته مغزی داشته باشد، اما اکثر موارد این بیماری می‌توانند از طریق تغییرات سبک زندگی و مراقبت‌های پزشکی مناسب کنترل شوند یا بهبود یابند.

چگونه می‌توان از تکرار سکته مغزی و فلج شدن سمت راست بدن جلوگیری کرد؟

جلوگیری از تکرار سکته مغزی می‌تواند با تغییرات سبک زندگی و مراقبت‌های مناسب انجام شود. در ادامه به برخی از روش‌های کلیدی برای جلوگیری از تکرار سکته مغزی اشاره خواهم کرد:

• بالارفتن فشار خون (فشار خون بالا یا هایپرتانسیون) از عوامل اصلی خطر برای سکته مغزی محسوب می‌شود. به‌طور منظم فشار خون خود را اندازه‌گیری کنید.
• اگر دیابت دارید، بهتر است با رعایت دقیق برنامه درمانی دیابت و کنترل قند خون خود، از بروز مشکلات عروقی مغزی جلوگیری کنید.
• سیگاری بودن و مصرف بیش از حد الکل می‌توانند عوامل خطر زیادی برای سکته مغزی باشند. کاهش مصرف سیگار و محدود کردن مصرف الکل می‌تواند خطر ابتلا به سکته مغزی را کاهش دهد.
• فعالیت‌های ورزشی منظم و معتدل می‌توانند فشار خون را کاهش داده و سطح کلسترول خون را کنترل کنند. مطابقت با یک برنامه ورزشی مناسب با توصیه پزشک می‌تواند از این نظر مؤثر باشد.
• مصرف رژیم غذایی سالم که کم‌چربی، کم‌نمک، و بالا از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، ماهی و پروتئین‌های گیاهی باشد، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی کمک کند.
• برخی از افراد با خطر بالای سکته مغزی، مانند کسانی که سابقه سکته مغزی یا مشکلات عروقی دیگر داشته‌اند، ممکن است نیاز به مصرف داروهای پیشگیری‌ (از جمله آسپرین و داروهای ضدپلاکت خون) داشته باشند.

جمع بندی سکته مغزی و فلج شدن سمت راست بدن

سکته مغزی یک وضعیت پیچیده و جدی است که ناشی از قطع یا کاهش ناگهانی جریان خون به بخشی از مغز است. این اتفاق ممکن است به دلیل پلاک‌های آتروماتوس (آسیب‌های آرتریواسکلروتیک)، انسداد عروق مغزی، انفجار عروق مغزی یا خونریزی مغزی اتفاق بیفتد. یکی از نتایج شایع سکته مغزی، فلج شدن ناحیه‌ای از بدن است که با خونرسانی آن نقص کرده است.

فلج سمت راست بدن نیز به عنوان نتیجه‌ای از سکته مغزی اتفاق می‌افتد که بخش‌های مغزی که کنترل حرکات سمت راست بدن را برعهده دارند، آسیب می‌بینند. معمولاً این نوع فلج مرتبط با سکته مغزی در نیمکره مغزی چپ رخ می‌دهد.

علائم سکته مغزی می‌تواند شامل ضعف یا فلج، مشکلات در گفتار و فهم زبان، سرگیجه، اختلال در دید و سردرد شدید باشد.

برای درمان سکته مغزی و فلج شدن سمت راست بدن ناشی از سکته مغزی، اقدامات متنوعی انجام می‌شود. این اقدامات شامل تمرینات فیزیوتراپی، توانبخشی، تقویت عضلات، تمرینات حرکتی، مراقبت‌های پزشکی، تغییرات سبک زندگی و مصرف داروهای پیشگیری‌ای می‌شوند. همچنین، به کنترل فشار خون، مدیریت دیابت، کاهش مصرف سیگار و الکل، فعالیت ورزشی منظم و رژیم غذایی سالم توجه کرد.

سوالات متداول

فلج سمت راست بدن به چه معنا است؟

فلج سمت راست بدن به معنای از دست دادن توانایی حرکت در سمت راست بدن است. این ممکن است شامل فلج دست راست، پا راست یا هر دوی آنها باشد.

چه عواملی می‌توانند به فلج سمت راست بدن منجر شوند؟

فلج سمت راست بدن ممکن است به علت حوادث مغزی مانند سکته مغزی، سرطان مغزی، ضربان‌های مغزی یا اختلالات عصبی دیگر از جمله پارکینسون یا اسکلروز چندگانه رخ دهد.

چه بخش‌هایی از مغز مسئول کنترل حرکات سمت راست بدن هستند؟

کنترل حرکات سمت راست بدن توسط بخش‌هایی از مغز انجام می‌شود که به عنوان قسمت‌های کنترل حرکتی معروف هستند. این بخش‌ها در نیمکره مغزی چپ قرار دارند و حرکات عضلات سمت راست بدن را کنترل می‌کنند. معمولاً تخصصی‌ترین بخش مسئول کنترل حرکات دقیق و هماهنگ اجزاء بدن، به‌ویژه دست و انگشتان، در ناحیه‌ای از مغز به نام “قشر حرکتی اولیه” یا “قشر حرکتی اجرایی” واقع شده است. این قشر در قسمت انتهایی عقبی شیار مقابل مغز، به نام “شیار رونا” (Rolandic fissure) قرار دارد.

آیا فلج سمت راست بدن قابل درمان است؟

قدرت بهبود فلج سمت راست بدن بستگی به علت و شدت فلج، اهمیت زمانی که از وقوع فلج می‌گذرد، و توانایی بدن به ترمیم خود دارد. در برخی موارد، درمان‌های فیزیوتراپی و توانبخشی می‌توانند به بهبود حالت افراد کمک کنند. در موارد مخصوص، عمل جراحی نیز ممکن است لازم باشد.

چه اقداماتی می‌توان برای مراقبت از افراد مبتلا به فلج سمت راست بدن انجام داد؟

مراقبت از افراد مبتلا به فلج سمت راست بدن شامل تیمی از متخصصین به عنوان پزشک، فیزیوتراپیست، تراپیست حرفه‌ای و مراقبت‌کننده می‌شود. فعالیت‌های توانبخشی، مراقبت از پوست، تغذیه مناسب، و پشتیبانی روانی از مراقبت‌های اساسی است.

آیا ارتباطی بین سکته مغزی و فلج شدن سمت راست بدن با وراثت وجود دارد؟

سکته مغزی می‌تواند به عنوان یک بیماری ژنتیکی یا وراثتی درخشان به‌طور نادر انتقال یابد. این نوع سکته مغزی به عنوان “سکته مغزی وراثتی” شناخته می‌شود و باعث آسیب به عروق مغزی و ناحیه‌های مختلف مغزی می‌شود که می‌تواند به فلج‌ها و علائم دیگری که از آسیب به نخاعی‌های مغزی ناشی می‌شوند، منجر شود.

آیا افراد مبتلا به فلج سمت راست بدن قادر به انجام فعالیت‌های روزمره هستند؟

بله، افراد مبتلا به فلج سمت راست بدن ممکن است با توانایی‌های توانبخشی و تراپی، تغییر در تکنیک‌های زندگی روزمره و استفاده از وسایل کمکی (مثل پشتیبان‌های حرکتی) بتوانند برخی از فعالیت‌های روزمره را انجام دهند.