از دست دادن گفتار در اثر سکته مغزی / نقش گفتاردرمان در درمان عوارض بیماران سکته مغزی

سکته مغزی یک نوع اختلال نورولوژیک ناگهانی است که به دلیل اختلال در عروق کانونی رخ می دهد و منجر به قطعی یا کاهش کارایی خونرسانی به ناحیه‌ای از مغز می‌شود. لازم به ذکر است که سکته مغزی در مردان بیشتر از زنان دیده می‌شود و ممکن است عوارض زیادی داشته باشد که از دست دادن گفتار در اثر سکته مغزی یکی از عوارض جدی است که باید حتما توسط متخصصین و گفتاردرمانان درمان گردد.

در این مقاله می کوشیم تا یک مطلب کامل در مورد سکته مغزی، از دست دادن گفتار در اثر سکته مغزی و درمان های گفتاردرمانی برای این مشکل ارائه دهیم تا برای شما سودمند باشد. با ما همراه باشید.

از دست دادن گفتار در اثر سکته مغزی

سکته مغزی (Stroke) یک وضعیت جدی است که از اختلال در تامین خون به مغز ناشی می‌شود. در سکته مغزی، جریان خون به یک بخش از مغز به طور ناگهانی قطع می‌شود یا به شدت کاهش می‌یابد. این باعث ایجاد آسیب به بافت‌های مغزی می‌شود، زیرا مغز به اکسیژن و مواد غذایی کافی نیاز دارد که از طریق خون تأمین می‌شوند. حال آنکه بعد از سکته مغزی مشکلاتی رخ می دهد و از دست دادن گفتار در اثر سکته مغزی یکی از این مشکلات می باشد و با کمک گفتاردرمانان قابل درمان می باشد.

• سکته مغزی دو نوع اصلی دارد:
• سکته مغزی ایسکمیک: در این نوع سکته مغزی، جریان خون به دلیل بسته شدن یا تنگ شدن رگ، خونرسانی به ناحیه‌ای از مغز قطع می‌شود. این حادثه ممکن است به دلیل لخته خونی (ترومبوز) در رگ‌های مغزی یا به دلیل گرفتگی رگ‌ها توسط چربی یا سایر مواد (آمبولی) رخ دهد.
• سکته مغزی هموراژیک: در این نوع، عروق خونرسان مغزی پاره می‌شوند و به خونریزی در مغز منجر می‌شود. این خونریزی می‌تواند به دلیل شکستگی رگ‌ها (معمولاً در اثر فشار خون بالا) ایجاد شود.

علائم و نشانه‌های سکته مغزی عبارتند از:

• فلج ناگهانی یا ضعف در یک ناحیه از بدن
• مشکلات در گفتار
• گیجی
• عدم تعادل
• تاری دید
• سردرد شدید

عواملی که موجب بروز سکته مغزی می شوند؟

سکته مغزی به عوامل متعددی برمی‌گردد، از جمله:

• فشار خون بالا (فشار خون بیدون کنترل)
• سیگار کشیدن
• افزایش عفونت خونی
• بیماری‌های دیابت
• چاقی
• فعالیت بدنی کم
• مصرف الکل
• سابقه خانوادگی
• سن
• مصرف برخی داروها

عوارض ناشی از سکته مغزی

عوارض دراز مدت سکته مغزی بسته به مدت زمانی که جریان خون در مغز مختل شده است و ناحیه‌های مغزی که تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، می‌تواند شامل مشکلات مختلفی باشد. در ادامه برخی از عوارض رایج پس از سکته مغزی ذکر شده است:

1.  سکته مغزی شدید می‌تواند منجر به فلج یک یا چند طرف بدن شود. این فلج ممکن است به صورت موقتی یا دائمی باشد و باعث از دست دادن توانایی حرکتی اعضای بدن ‌شود.
2. برخی از افراد پس از سکته مغزی درد در قسمت‌های مختلف بدن از جمله درد عضلانی یا درد عصبی را تجربه می‌کنند.
3. سکته مغزی ممکن است منجر به مشکلات در حافظه، تمرکز، درک مفاهیم و تفکر منطقی شود. این مشکلات می‌توانند باعث دشواری در انجام کارهای روزمره و تصمیم‌گیری شوند.
4. برخی از افراد پس از سکته مغزی تغییرات احساسی مانند افسردگی، اضطراب، خشم یا ناراحتی روحی را تجربه می‌کنند. این تغییرات احساسی ممکن است به دلیل تأثیرات مغزی مستقیم یا عوامل مرتبط با تغییرات در زندگی ایجاد شوند.
5. سکته مغزی می‌تواند ماهیچه‌های دهان و گلو را تحت تأثیر قرار دهد، که باعث لال شدن در اثر سکته مغزی می‌گردد. این مشکلات می‌توانند شامل دشواری در صحبت کردن، فهمیدن گفتار دیگران یا بلعیدن غذا و نوشیدن آب باشند.
6. برخی از افراد پس از سکته مغزی ممکن است اختلالات حرکتی مانند ترمیم و ناتوانی در حرکت‌های عضلانی را تجربه کنند.

تاثیرات گفتاری ناشی از سکته مغزی

سکته مغزی می‌تواند گفتار فرد را به چندین شکل تحت تأثیر قرار دهد و این تأثیرات به ناحیه مغزی و شدت آسیب بستگی دارد.

آفازی (Aphasia):

آفازی یا زبان پریشی، اختلال شایع در گفتار پس از سکته مغزی است. آفازی می‌تواند نحوه صحبت کردن، درک زبانی و مهارت‌های خواندن و نوشتن را تحت تأثیر قرار دهد. نوع و شدت آفازی به ناحیه مغزی که آسیب دیده و میزان آسیب وابسته است. آفازی چند نوع دارد که عبارتند از:

• آفازی دریافتی (Receptive Aphasia): افراد ممکن است مشکلات در درک زبان داشته باشند. آنها ممکن است نتوانند جملات پیچیده را درک کنند یا متوجه معانی کلمات شوند.
• آفازی بیانی (Expressive Aphasia): در این حالت، افراد دشواری در بیان خود دارند. ممکن است نتوانند کلمات را صحیحاً تلفظ کنند و جملات را براحتی بسازند.
• آفازی ترکیبی (Global Aphasia): این نوع آفازی شدیدتر است و تمامی مهارت‌های زبانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، از جمله درک زبان، بیان، خواندن و نوشتن را شامل می گردد.

دیس آرتریا (Dysarthria):

دیس آرتریا ناشی از آسیب به عضلاتی است که هنگام صحبت کردن مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ممکن است باعث تلفظ ناصحیح کلمات، تاری و گنگی در صدا شود. افراد ممکن است دشواری در تولید صداهای صحیح داشته باشند.

دیسپراکسی (Dyspraxia):

دیسپراکسی عمدتاً مرتبط با کنترل حرکت‌های عضلانی مورد نیاز برای تولید گفتار است. افراد ممکن است مشکلات در تنظیم و هماهنگی حرکات زبان، لب و دهان خود داشته باشند، که باعث دشواری در تلفظ کلمات می‌شود.

از دست دادن گفتار در اثر سکته مغزی و تمرینات گفتار درمانی

تمرینات گفتاردرمانی برای کمک به صحبت کردن بیماران سکته مغزی انجام می گیرد و موجب بهبود توانایی گفتاری و زبانی این افراد می شود.در ادامه، به پنج تمرین که به این بیماران کمک می‌کند اشاره می کنیم:

تمرینات تنفسی برای درمان از دست دادن گفتار در اثر سکته مغزی:

یکی از شایع‌ترین مشکلات پس از سکته مغزی، عدم توانایی در مدیریت تنفس خود هنگام صحبت کردن است. این تمرینات به بیماران کمک می‌کنند تا در کنترل تنفس خود هنگام صحبت کردن بهتر عمل کنند. بیمار باید تمرین کند که تنفس خود را هنگام گفتگو مدیریت کند تا جملاتش بهتر و بدون نیاز به توقف بیان شوند.

تمرینات تقویت ماهیچه زبان:

عدم توانایی در کلمه‌سازی و کنترل ماهیچه‌های زبان مشکلی است که برخی بیماران سکته مغزی دارند. تمرینات تقویت ماهیچه‌های زبان به بیماران کمک می‌کنند تا آوای درست را برای کلمه‌سازی تولید کنند. تمرینات شامل حرکات مختلف زبانی مانند بیرون آوردن و داخل انداختن زبان به منظور تقویت ماهیچه‌های زبان می‌شوند.

برای مثال زبان را دوثانیه در بالا نگه داشته و دو ثانیه پائین نگه دارید. وجود یک همراه در کنار بیمار در هنگام تمرین مهم می باشد تا از انجام درست حرکت ها اطمینان پیدا کند، اگر بیمار قرار است به تنهایی آن را انجام دهد بهتر است رو به روی آینه بایستد و تمرین را انجام دهد.

تمرینات آوایی برای بهبود حرف زدن بیماران سکته مغزی:

تمریناتی که به تمرکز بر آواها و کلمات می‌پردازند، می‌توانند به حرف زدن بیماران سکته مغزی کمک کنند. بیمار باید آواها و کلمات را به صورت واضح و قابل فهمی تکرار کند. این تمرینات معمولاً با تکرار و تمرین مداوم به نتایج بهتری منجر می‌شوند.

باید بدانید که آواز خواندن از نیمکره سمت راست مغز نشأت می گیرد در حالیکه حرف زدن نیمکره سمت چپ مغز را درگیر می کند، به همین دلیل در مواردی که سکته در نیمکره چپ اتفاق افتاده باشد از بیمار بخواهید تا حرف ها را با کمک آوا و آواز خواندن بیان کند، این کار به تلفظ صحیح کلمات و یادگیری آن کمک می کند.

نامگذاری تصاویر:

برخی از بیماران سکته مغزی دچار مشکل در کلمه‌سازی و بیان توصیف‌ها هستند. تمرین نامگذاری تصاویر به این افراد کمک می‌کند تا تصاویر را با کلمات مناسب نامگذاری کنند. این کار می‌تواند به بهبود توانایی ارتباطی آنها کمک کند.

تمرینات جمله‌سازی:

عدم توانایی در ساخت جملات صحیح و کامل نیز یکی از مشکلات بیماران سکته مغزی است. تمرینات جمله‌سازی به بیماران کمک می‌کنند تا جملات را به شکل درست‌تری بسازند و بیان کنند. این تمرینات می‌توانند از تشکیل جملات ساده تا جملات پیچیده‌تر در مراحل مختلف توانایی بیان پوشش دهند.

برای درمان از دست دادن گفتار در اثر سکته مغزی باید به چه کسانی مراجعه کرد؟

برای درمان لال شدن در اثر سکته مغزی، باید به تیم درمانی متخصص مراجعه کنید. این تیم ممکن است شامل افراد زیر باشد:

• نورولوژیست یک پزشک متخصص است که در تشخیص و مدیریت اختلالات سیستم عصبی، از جمله سکته مغزی، تخصص دارد. او می‌تواند تشخیص دقیقی از علت لالی بیمار ارائه دهد و برنامه درمانی مناسب را تجویز کند.
• گفتاردرمان (آواشناس) یا تراپیست گفتار و زبان به بهبود مشکلات گفتاری و زبانی مرتبط با سکته مغزی می‌پردازند. گفتاردرمان‌ها و تراپیست‌های گفتار و زبان می‌توانند تمرینات و روش‌های گفتار درمانی را ارائه دهند تا بهبود تکلم و ارتباطات شفاهی بیمار را تسریع کنند.
• در برخی موارد، اگر علل جسمی نظیر انسدادهای گردنی یا سایر مشکلات جسمی باعث لالی شده‌اند، ممکن است نیاز به جراحی باشد. در این صورت، جراحان گوناگون می‌توانند درمان‌های جراحی را انجام دهند.
• بهتر است بیمارانی که مشکلات در بلع و مصرف غذا و مایعات دارند، به متخصص تغذیه مراجعه کنند. متخصص تغذیه‌ می‌تواند برنامه تغذیه‌ای مناسب برای پشتیبانی از سلامت بیمار و جلوگیری از مشکلات تغذیه‌ای تدوین کند.

در برخی موارد، تیم درمانی متخصص که شامل متخصصان مختلفی از جمله نورولوژیست، گفتاردرمان، تراپیست فیزیکی و … می باشد می توان کمک گرفت. این تیم مراجعه کنندگان خود را تحت نظر دقیق قرار داده و برنامه‌های درمانی چندگانه ایجاد می‌کند تا بهبود بیماری و تکلم آنها را تسریع کند.

نتیجه‌گیری:

از دست دادن گفتار در اثر سکته مغزی یا اختلال در تکلم به عنوان یکی از عوارض شایع پس از سکته مغزی شناخته می‌شود. این مشکل معمولاً به دلیل آسیب به مناطق مغزی مسئول کنترل تکلم و زبان است. در نتیجه، بسیاری از افراد پس از سکته مغزی دچار مشکلات در تکلم و بیان کلمات می‌شوند.

در مواردی که بیماران لال شده‌اند، گفتاردرمانی به عنوان یک روش مؤثر و معتبر برای بهبود تکلم آنها مطرح می‌شود. گفتاردرمانی توسط متخصصین گفتاردرمانی انجام می‌شود و شامل تمرینات متنوعی است که به بیماران کمک می‌کند تا توانایی تکلم و ارتباط کلامی خود را بهبود بخشند.

همچنین، گفتار درمانی نه تنها به افراد مبتلا به مشکلات گفتاری کمک می‌کند بلکه به خانواده و دوستان آن افراد نیز نکاتی را آموزش می‌دهد تا در ارتباط با این افراد بهترین عملکرد را در پیش گیرند.

در نهایت، گفتار درمانی نیازمند تخصص و تجربه حرفه‌ای است و مشاوره و همکاری با یک پاتولوژیست گفتار و زبان مؤثرترین راه برای انجام این فرآیند بهینه است.

سوالات متداول در مورد از دست دادن گفتار در اثر سکته مغزی

از دست دادن گفتار در اثر سکته مغزی یک مشکل بزرگ می باشد و افرادی که با عدم تکلم مواجه می شوند آسیب زیادی را متحمل می شوند. در زیر به برخی از سوالات متداول در مورد از دست دادن گفتار در اثر سکته مغزی پاسخ می‌دهیم:

آیا همه افراد از دست دادن گفتار در اثر سکته مغزی را تجربه می کنند؟

خیر، همه افرادی که دچار سکته مغزی می گردند دچار از دست رفتن گفتار نمی‌شوند. تاثیرات سکته مغزی بستگی به میزان آسیب به مغز و منطقه‌های مختلف آن دارد. برخی افراد ممکن است بعد از سکته مغزی مشکلات گفتاری کمی داشته باشند و برخی دیگر نیاز به مراجعه به گفتار درمانی داشته باشند.

چه نکاتی را خانواده‌ها و دوستان این افراد باید بدانند؟

خانواده‌ها و دوستان افرادی که دچار از دست دادن گفتار در اثر سکته مغزی شده اند می‌توانند با ارائه حمایت، تشویق و محیط‌های ارتباطی مناسب به بهبود توانایی گفتاری آنها کمک کنند. همچنین، فراهم کردن محیط‌های آموزشی و تمرینی مناسب نیز مفید است.

برای انجام گفتار درمانی چقدر زمان لازم است؟

تمرینات گفتاردرمانی برای بیماران سکته مغزی که دچار اختلال در تکلم شده اند نیاز به صبر و تمرین مداوم دارند. داشتن یک گفتاردرمان متخصص به عنوان راهنما و مشاور این افراد نیز بسیار مهم است. همچنین، انتظار برای بهبود تکلم ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد و نیاز به تلاش و تعهد به مدت زمان طولانی دارد.