انواع بیماری پارکینسون را بشناسیم. تفاوت پارکینسون با پارکینسونیسم

بیماری پارکینسون یک بیماری عصبی پیشرونده است که با گذشت زمان بدتر می‌شود و اثرات مختلفی بر روی حرکت و عملکرد عصبی افراد دارد. در این مقاله به توضیح انواع بیماری پارکینسون پرداخته و خواهیم دانست که پارکینسون چه تفاوتی با پارکینسونیسم دارد.

انواع بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون به دلیل مرگ سلول‌های مغزی در بخشی از مغز به نام ماده سیاه ایجاد می‌شود. وقتی این سلول‌ها می‌میرند، میزان ترمیم کننده عصبی دوپامین در مغز کاهش می‌یابد، که این کاهش به علائمی از جمله: لرزش، اختلال در تعادل، سفت شدن عضلات و مشکل در حرکت منجر می‌شود. این بیماری عمدتاً در افراد بالای 65 سال ظاهر می‌شود و تقریباً 1 درصد از افراد در این گروه سنی تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

بیماری پارکینسون ایدیوپاتیک

بیماری پارکینسون ایدیوپاتیک شایع‌ترین نوع بیماری پارکینسون است. معمولاً در سنین 55 تا 65 سال ظاهر می‌شود و به ندرت قبل از 50 سالگی رخ می‌دهد. بیماری پارکینسون ایدیوپاتیک با کاهش تدریجی ترمیم کننده عصبی دوپامین در مغز آغاز می‌شود و عوامل ژنتیکی و محیطی همچنین در ایجاد آن نقش دارند. علائم اصلی این نوع پارکینسون شامل: لرزش، حرکات آهسته، مشکل در تعادل، مشکل در راه رفتن و سفتی عضلات هستند.

پارکینسون غیر معمول

این دسته شامل حالت‌هایی از پارکینسون می‌شود که به عوامل خاصی نظیر داروها، عوامل محیطی، یا بیماری‌های دیگر برمی‌گردد. حدود 15 درصد موارد پارکینسونیسم به این دسته تعلق دارد. این انواع ممکن است با علائم مشابه پارکینسون ایدیوپاتیک همراه باشند.

بیماری پارکینسون نوجوانان و جوانان

بیماری پارکینسون در نوجوانان یک بیماری نادر است که یکی از انواع بیماری پارکینسون است و قبل از سن 21 سالگی شروع می‌شود. اگر این بیماری قبل از 40 سالگی ظاهر شود، به عنوان پارکینسون جوانی شناخته می‌شود.

علائم بیماری پارکینسون در نوجوانان مشابه علائم نسخه وخیم تر این بیماری است، اما احتمالاً با علل ژنتیکی بیشتری مرتبط است تا پارکینسون در بزرگترین سنین ظاهر شود. بر اساس یک مطالعه، تقریباً 46.3 درصد از افرادی که درگیر پارکینسون زودرس هستند، سابقه خانوادگی مشابه را دارند.

بیماری پارکینسون ناشی از دارو

پارکینسون ناشی از دارو یکی دیگر از انواع بیماری پارکینسون و شایع است. این نوع زمانی رخ می‌دهد که یک دارو با فرآیند انتقال دوپامین در بدن تداخل کند. احتمال ابتلا به پارکینسون ناشی از دارو با افزایش سن افراد بیشتر می‌شود. در یک مطالعه، متوسط ​​سن شروع پارکینسون ناشی از دارو به 70.9 سال گزارش شده است.

علائم این نوع پارکینسون شامل:

• لرزش
• سفتی عضلات
• کاهش تعداد حرکات
• اختلال در راه رفتن
• عدم پاسخگویی به داروهای لوودوپا

بیماری‌هایی که می‌توانند منجر به پارکینسونیسم ناشی از دارو شوند شامل:

• داروهای ضد روان‌پریشی
• داروهای ضد افسردگی
• آنتاگونیست‌های کانال کلسیم
• پروکینتیک‌های گوارشی
• داروهای ضد صرع
• آتروفی سیستم چندگانه

آتروفی سیستم چندگانه

یک اختلال نادر است که علائم مشابه انواع بیماری پارکینسون را ایجاد می‌کند. این بیماری اغلب در اواسط دهه 50 سالگی شروع می‌شود و به تدریج پیشرفت می‌کند. آتروفی سیستم چندگانه می‌تواند به تغییراتی در حوزه‌های مختلفی از جمله: ضربان قلب، هضم، فشار خون، کنترل مثانه، و فلج فوق هسته ای پیشرونده منجر شود.

فلج فوق هسته ای پیشرونده باعث مشکلاتی در تعادل، راه رفتن، بلع، حرکت چشم، گفتار، و توانایی ذهنی می‌شود.

علت دقیق آتروفی سیستم چندگانه مشخص نیست، اما علائم ناشی از زوال سلول‌های ساقه مغز، ماده سیاه و دیگر بخش‌های مغز است.

سندرم کورتیکوبازال

سندرم کورتیکوبازال ناشی از تجمع پروتئین تاو در مغز است. علائم این سندرم متنوع است و می‌تواند شامل: مشکل در کنترل اندام در یک طرف بدن، سفتی عضلات، لرزش، حرکت تند، اسپاسم، گفتار آهسته یا نامفهوم، تغییرات در هوشیاری، توهمات، و اختلال خواب حرکت سریع چشم باشد. این سندرم معمولاً بین 50 تا 70 سالگی شروع می‌شود.

زوال عقل با اجسام لوی

از دیگر انواع بیماری پارکینسون می توان به زوال عقل با اجسام لوی اشاره نمود. زوال عقل با اجسام لوی یک وضعیت پیشرونده است که با تجمع پروتئینی غیرطبیعی به نام اجسام لوی یا آلفا سینوکلئین در مغز همراه است. این وضعیت معمولاً بعد از سن 50 شروع می‌شود و مردان را کمی بیشتر از بانوان تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم این وضعیت شامل موارد زیر است:

• تغییرات در هوشیاری یا تمرکز
• توهمات
• اختلال خواب حرکت سریع چشم
• مشکلات حافظه
• مشکل در پردازش اطلاعات یا برنامه‌ریزی

هیدروسفالی فشار طبیعی

هیدروسفالی فشار طبیعی به تجمع مایع مغزی نخاعی در حفره‌های مغزی اطلاق می‌شود. این تجمع می‌تواند به مغز فشار وارد کرده و آسیبی به آن وارد کند که ممکن است منجر به پارکینسون شود. این وضعیت اغلب در افراد بالای 65 سال دیده می‌شود و میانگین سن شروع تقریباً 70 سالگی است.

این وضعیت معمولاً با مشکلات در راه رفتن به صورت گسترده و مغناطیسی، تغییرات شناختی نظیر کاهش توجه و فراموشی، مشکل در کنترل مثانه و اختلالات در سیستم قلبی ارتباط دارد.

پارکینسون عروقی چیست؟

پارکینسون عروقی (Vascular Parkinsonism) یک نوع نادرتر از انواع بیماری پارکینسون است که به علت سکته‌های کوچک متعدد در ناحیه‌های مختلف مغز ایجاد می‌شود. این بیماری با بیماری پارکینسون اصیل (بیماری پارکینسون ایدیوپاتیک) که عمدتاً به دلیل مرگ سلول‌های مغزی در منطقه‌ای به نام ماده سیاه ایجاد می‌شود، تفاوت دارد.

در پارکینسون عروقی، سکته‌های کوچک در مغز باعث تخریب سلول‌ها و تغییر در عملکرد مناطق مختلف مغز می‌شوند، به خصوص نواحیی که مسئول کنترل حرکت هستند. این تغییرات باعث ایجاد علائم حرکتی مانند لرزش، سفتی عضلات، کندی حرکت و مشکلات در تعادل می‌شوند، که شباهتی با علائم بیماری پارکینسون اصیل دارند.

مهمترین تفاوت بین پارکینسون عروقی و بیماری پارکینسون ایدیوپاتیک این است که در پارکینسون عروقی، علائم ناشی از مشکلات در عرق‌گیری عروق مغزی است. در نتیجه، افراد مبتلا به پارکینسون عروقی معمولاً تاریخچه فعلی یا گذشته‌ای از مشکلات قلبی-عروقی دارند، مثل فشار خون بالا، دیابت، یا سایر علائم مشابه. این عوامل می‌توانند به شدتتر کردن علائم پارکینسون عروقی منجر شوند.

تشخیص پارکینسون عروقی معمولاً توسط یک تیم پزشکی و با استفاده از ابزار تصویری مانند MRI و سایر آزمون‌های پزشکی صورت می‌گیرد. درمان پارکینسون عروقی معمولاً شامل مدیریت علائم با داروها، فیزیوتراپی و مشاوره پزشکی است. برای مدیریت بهینه این بیماری، اهمیت دارد که عوامل خطری مانند کنترل فشار خون و مدیریت دیابت نیز مد نظر قرار گیرند.

تشخیص انواع پارکینسون

تشخیص انواع مختلف پارکینسون بر اساس علائم، سابقه پزشکی و آزمایشات فیزیکی و عصبی انجام می‌شود. آزمایشات خون نمی‌توانند به طور مستقیم بیماری پارکینسون را تشخیص دهند، اما می‌توانند به پزشک کمک کنند تا سایر علل پارکینسون مانند آتروفی سیستم چندگانه را رد کند. آزمایشات ژنتیک نیز در صورت سابقه خانوادگی مفید هستند تا علت اصلی بیماری را شناسایی کنند.

همچنین، تست‌های تصویربرداری مانند DaTscan و MRI ممکن است در تشخیص و تفکیک انواع پارکینسون کمک کنند.

درمان انواع بیماری پارکینسون

درمان انواع بیماری پارکینسون معمولاً شامل: درمان دارویی، درمان‌های فیزیکی و حرکتی و در مواردی مشخص، جراحی است. همچنین، مدیریت عوارض و تغییرات شناختی نیز بسیار مهم است. در ادامه، به روش‌های معمول درمان انواع پارکینسون اشاره خواهیم کرد:

درمان دارویی

• لوودوپا به عنوان یک پیش‌دارو به مغز منتقل می‌شود و تولید دوپامین در مغز را افزایش می‌دهد.
• آگونیست‌های دوپامینی نقش دوپامین را در مغز تقلیل می‌دهند. به عنوان مثال، روپینرول و پرامیپکسول.
• MAO-B مهارکننده‌ها به تدریج تجزیه دوپامین را در مغز کاهش می‌دهند. سئلیگیلین و رساگیلین نمونه‌هایی از این داروها هستند.
• داروهایی مانند انتاکاپون و انتاکابون تراپی بازجذب دوپامین را افزایش می‌دهند.
• آمانتادین می‌تواند برای کنترل لرزش‌های پارکینسون استفاده شود.

درمان‌های فیزیکی و حرکتی

درمان های فیزیکی و حرکتی می توانند به بهبود انواع بیماری پارکینسون کمک نماید. این درمان ها شامل موارد زیر می شوند.

• فیزیوتراپی
• تراپی شناختی-رفتاری (CBT)
• تمرین‌های حرکتی مثل پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری

جراحی

در بعضی مواقع که دیگر درمان ها جوابگو نیستند، طبق نظر متخصص جراحی برای انواع بیکاری پارکینسون تجویز می شود. از جمله انواع جراحی برای درمان انواع بیماری پارکینسون می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• عمل جراحی عمقی مغز (Deep Brain Stimulation – DBS)
• لیزر ترمیمی مغز

درمان تغذیه ای

تغذیه مناسب و متوازن با توجه به مشکلات گوارشی معمول در بیماران پارکینسون بسیار مهم است. در گروه مواد غذایی دارای آهن می توان به: اسفناج، گوشت گاو، غلات صبحانه غنی شده اشاره داشت. در گروه ویتامین B1: لوبیا، عدس، نخود، لوبیا مناسب است. برای کسب روی مورد نیاز بدن می توان به مصرف: گوشت قرمز و مرغ اشاره نمود. همچنین  برای کسب ویتامین D: ماهی قزل آلا و لبنیات گزینه مناسبی هستند و برای جذب کلسیم: برگ سبز‌یجات، سویا و لبنیات گزینه ی مناسبی هستند.

نقش گفتاردرمان در درمان انواع بیماری پارکینسون

گفتاردرمان (Speech Therapy) نقش مهمی در درمان انواع بیماری پارکینسون ایفا می‌کند، به ویژه در مدیریت مشکلات گفتاری و زبانی که ممکن است به علت این بیماری به وجود آید. بیماران پارکینسون ممکن است با مشکلاتی در حرکت‌های دهانی، صدا، تلفظ و تفهیم مواجه شوند. در ادامه، نقش گفتاردرمان در درمان انواع بیماری پارکینسون را برمی شماریم:

• بهبود تلفظ و تکنیک‌های گفتاری
• مدیریت لرزش صدا
• تمرینات تقویت عضلات دهان و حلق
• تمرینات تفهیم و افزایش مهارت‌های زبانی
• مدیریت تغییرات شناختی
• حمایت روانی

---

مطالعه بیشتر: گفتاردرمانی

---

فرق بیماری پارکینسون با پارکینسونیسم

حال که با انواع بیماری پارکینسون و درمان انواع بیماری پارکینسون آشنا شدیم بهتر است ببینیم بیماری پارکینسون چه تفاوتی با بیماری پارکینسونیسم دارد؟

بیماری پارکینسون و پارکینسونیسم دو اصطلاح مختلف در حوزه اختلالات حرکتی هستند که ممکن است به نظر بیاید که مشابه یکدیگر هستند، اما تفاوت‌های مهمی دارند. در ادامه، تفاوت‌های اصلی بین این دو مفهوم را بیان می کنیم:

بیماری پارکینسون (Parkinson’s Disease):

بیماری پارکینسون یک بیماری مزمن و از پیش‌رونده است که اکثراً در افراد بالای 60 سال شروع می‌شود، اما می‌تواند در سنین مختلف شروع شود.

علائم بیماری پارکینسون شامل: لرزش، سفتی عضلات، کندی حرکت، اختلال در تعادل، و مشکلات حرکتی دیگر می‌شود. همچنین، ممکن است با مشکلات شناختی و روانی نیز همراه باشد.

علت بیماری پارکینسون نسبت به پارکینسونیسم دقیق‌ مشخص نیست، اما معمولاً به مرگ سلول‌های مغزی به نام ماده سیاه و کاهش سطح دوپامین در مغز برمی‌گردد.

پارکینسونیسم (Parkinsonism):

پارکینسونیسم یک علائم‌مانند مجموعه‌ای از علائم حرکتی است که شباهت زیادی به علائم بیماری پارکینسون دارد، اما علت اصلی آن بیماری پارکینسون نیست.

این علائم می‌توانند ناشی از عوامل مختلفی مانند: برخی داروها، بیماری‌های دیگر (مثل آتروفی سیستم چندگانه)، صدمات مغزی، عفونت‌ها و … باشند.

علائم پارکینسونیسم ممکن است شبیه به بیماری پارکینسون باشند، اما اصلی‌ترین تفاوت این است که علت اصلی آن عاملی خارجی و نه بیماری پارکینسون است.

جمع بندی

بیماری پارکینسون یک بیماری عصبی است که تاثیرات زیادی بر روی سیستم حرکتی انسان دارد. این بیماری اغلب با لرزش، سفتی عضلات، حرکات آهسته و مشکلات در تعادل و راه رفتن همراه است. علت اصلی بیماری پارکینسون مرگ سلول‌های مغزی در منطقه‌ای به نام ماده سیاه است که منجر به کاهش سطح دوپامین در مغز می‌شود.

درمان بیماری پارکینسون ممکن است شامل مصرف داروها، فیزیوتراپی، تغییرات در سبک زندگی و در برخی موارد جراحی باشد. درمان به عمده به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به پارکینسون می‌پردازد.

همچنین، گفتاردرمان و فیزیوتراپی نقش مهمی در بهبود علائم حرکتی و کیفیت زندگی افراد مبتلا به پارکینسون ایفا می‌کنند. این تکنیک‌ها می‌توانند به تقویت عضلات، افزایش انعطاف‌پذیری، و کاهش لرزش و سفتی عضلات کمک کنند.

پارکینسون به طور مستقیم خطرناک نیست و به مرگ نمی‌انجامد، اما می‌تواند به شدت کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد و نیاز به مراقبت و درمان مناسب دارد. بهترین راه برای مدیریت این بیماری مشاوره پزشکی منظم و همکاری با تیم درمانی متخصص است.

سوالات متداول

پارکینسون چیست؟

پارکینسون یک بیماری عصبی است که به حرکت و کنترل عضلات بدن اثر می‌گذارد.

پارکینسون از چی میاد؟

بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی مزمن است که اکثراً علت دقیق آن مشخص نیست، اما بر اساس تحقیقات علمی، عوامل مختلفی ممکن است نقش در ایجاد این بیماری داشته باشند.

عوامل و فاکتورهای ممکنی که در ایجاد بیماری پارکینسون نقش داشته باشند، عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی
• عوامل محیطی
• پیری
• نوروانتوکسین‌ها
• عفونت‌ها

انواع بیماری پارکینسون دارای چه علائمی دارد؟

بیماری پارکینسون ممکن است با علائم متنوعی همراه باشد و این علائم در افراد مختلف به شدت متفاوت باشند. علائم اصلی بیماری پارکینسون عبارتند از:

• لرزش (ترمور)
• سفتی عضلات (ریجیدیتی)
• کندی حرکت
• مشکلات در تعادل و پایداری
• مشکلاتی در راه رفتن
• مشکلات حرکتی دیگر
• علائم شناختی و روانی
• علائم حرکتی پیشرفته

آیا انواع بیماری پارکینسون خطرناک هستند؟

بیماری پارکینسون خود به تنهایی به طور مستقیم خطرناک نیست و منجر به مرگ نمی‌شود. اما بیماری پارکینسون می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد و مشکلات جدی در روزمرگی ایجاد کند. افراد مبتلا به انواع بیماری پارکینسون ممکن است با مشکلات حرکتی و عصبی روبرو شوند که به تدریج بدتر می‌شوند.

پارکینسون در چه سنینی رخ می دهد؟

بیماری پارکینسون معمولاً در سنین بالاتر ظاهر می‌شود. شایع‌ترین نوع آن که به عنوان “پارکینسون ایدیوپاتیک” شناخته می‌شود، عمدتاً در سنین 55 تا 65 سالگی ظاهر می‌شود. اگر علائم پارکینسون قبل از سن 21 سالگی شروع شوند، به عنوان “پارکینسون نوجوانان” شناخته می‌شود و اگر قبل از سن 40 سالگی ظاهر شوند، به عنوان “پارکینسون جوانی” شناخته می‌شود، اما این دو نوع نادرتر هستند.

همچنین، بیماری پارکینسون می‌تواند در سنین مختلفی ظاهر شود و در برخی افراد در سنین پایین‌تر نیز رخ دهد، اما شیوع آن در سنین بالاتر به طور معمول بیشتر است.