سکته مغزی در سالمندان به همراه عوارض آن

سکته مغزی یک حادثه ناگهانی است که می‌تواند برای هر فردی به ویژه در سنین بالاتر رخ دهد. سکته مغزی در سالمندان بدون هشدار قبلی اتفاق می‌افتد و قادر است جان افراد را به خطر بیاندازد. بسیاری از افراد اطلاعات کافی درباره این موضوع ندارند و نتوانسته‌اند علائم آن را شناسایی کنند تا به‌موقع اقدامات لازم برای نجات جان خود را انجام دهند.

سکته مغزی سالانه موجب از دست رفتن جان صدها هزار نفر می‌شود. ما در این مقاله می خواهیم در مورد سکته مغزی در سالمندان و علائم این بیماری و علل بروز این مشکل در سالمندان صحبت کنیم. همچنین در مورد انواع سکته مغزی و اینکه چه عوارضی برای سالمندان خواهند داشت می پردازیم. به دلیل عوارضی که سکته مغزی دارد نیاز است که از توانبخشی (فیزیوتراپی، گفتاردرمانی) کمک گرفت که در ادامه به این مبحث نیز خواهیم پرداخت.

سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی، یا حوادث مغزی-عروقی، یک نوع اختلال نورولوژیک ناگهانی است که ناشی از پارگی یا انسداد یکی از عروق خونی در مغز است. این وضعیت باعث قطع فعالیت خونرسانی به یک بخش از مغز شده و ناشی از کمبود اکسیژن و مواد غذایی می‌شود که منجر به نابودی سلول‌های مغزی خواهد شد. این نابودی سلول‌های مغزی منجر به از کار افتادن بخشی از مغز می‌شود و خطرات جانی جدی را به همراه دارد.

زمانی که یک عروق پاره می‌شود و جریان خون به آن بخش از مغز متوقف می‌شود، علائم زیر پدیدار می شود:

• اختلال بلع
• اختلال در تکلم
• فلج نیمه بدن
• مشکل در راه رفتن
• مشکلات بینایی ناگهانی در یک یا هر دو چشم
• سردردهای شدید
• عدم هماهنگی

علل سکته مغزی در سالمندان

یکی از عوامل شایع در بروز سکته مغزی، تنگی و سفت شدن دیواره‌های عروق خونی است. توده‌های چربی، کلسیم، کلسترول و سایر مواد می‌توانند عروق خونی را تحت تاثیر قرار داده و انعطاف آنها را کاهش دهند. همچنین، لخته‌های خونی می‌توانند عروق خونی را مسدود نمایند و باعث بروز سکته مغزی ایسکمیک شوند.

همچنین فشار خون بالا به عنوان یکی از عوامل اصلی بروز سکته مغزی شناخته شده است. این افزایش فشار خون ممکن است باعث انفجار عروق خونی ضعیف شود. افرادی که فشار خون بالایی دارند، ممکن است علائمی مانند سردرد و تشنج را تجربه کنند که می‌تواند منجر به پارگی عروق در مغز شود.

دیگر عوامل ممکن شامل جابجایی لخته خون از قلب یا عروق گردن به سمت مغز می باشد. افرادی که مشکلات قلبی دارند، مانند سابقه سکته قلبی یا مشکلات دریچه‌ای، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سکته مغزی قرار دارند.

انواع سکته مغزی در سالمندان

سکته مغزی در سالمندان می‌تواند به صورت گوناگونی رخ دهد و ممکن است انواع مختلفی داشته باشد، از جمله:

1. سکته مغزی ایسکمیک حاصل انسداد یا تنگ شدن عروق خونی است که باعث کاهش جریان خون و اکسیژن به بخشی از مغز می‌شود. معمولاً این نوع سکته مغزی ناشی از لخته‌ در عروق خونی است.
2. سکته مغزی هموراژیک نیز ناشی از خونریزی داخل مغز است و ممکن است به دلیل پارگی عروق خونی یا وجود خون‌ریزی در مغز ایجاد شود.

از کجا بفهمیم سالمند دچار سکته مغزی شده است؟

برای شناسایی سکته مغزی، می‌توان از یک آزمون ساده استفاده کرد:

• از چهره فرد می توان متوجه شد. از فرد بخواهید لبخند بزند. آیا یک طرف از صورتش بی‌حس یا بی‌حرکت به نظر می‌رسد؟ در صورت دیده شدن این علائم متوجه می شویم که فرد دچار سکته مغزی شده است.
• یکی دیگر از راه های تشخیص، توجه به بازوها است. از فرد بخواهید دست‌های خود را بالا ببرد. آیا یک دست از دیگری پایین‌تر است یا ناتوانی در حرکت دست‌ها وجود دارد؟
• حرف زدن هم از دیگر روظش های تشخیص سکته مغزی است. از فرد بخواهید یک جمله ساده را تکرار کند. آیا دشواری در به‌یاد آوردن یا بیان کردن کلمات وجود دارد؟ در صورت وجود این مشکل می توان نتیجه گرفت که فرد دچار سکته مغزی شده است.

در صورت مشاهده هر یک از این علائم، به هیچ عنوان نباید آن را نادیده گرفت. حتی اگر علائم خفیف بوده یا برطرف گردیده، معطل نکنید. دقیقه ها در این مواقع بسیار مهم هستند، بنابراین فوراً فرد را به نزد پزشک ببرید تا آزمایش های تشخیصی دیگر نظیر سی تی اسکن انجام گیرد.

اگر یک یا چند علامت این بیماری را برای بیش از چند دقیقه مشاهده کردید، باید به شماره اورژانس (۱۱۵) زنگ بزنید تا آمبولانس فرد را سریعا به بیمارستان منتقل کند. همچنین، زمان شروع علائم به پزشک اطلاع دهید، چرا که این اطلاعات می‌تواند در تشخیص و درمان سریع‌تر کمک کند.

عوارض سکته مغزی در سالمندان

سکته مغزی می‌تواند عوارض جدی و متنوعی در سالمندان ایجاد کند. برخی از این عوارض عبارتند از:

• یکی از شایع‌ترین عوارض سکته مغزی، فلج شدن است، که ممکن است ناقص یا کامل باشد و منجر به از دست دادن توانایی حرکت یا احساس در بخشی از بدن ‌شود.
• برخی از سالمندان پس از سکته مغزی ممکن است مشکلاتی در تکلم یا فهم مطالب را تجربه کنند، که می‌تواند گفتار غیرمفهوم تا ناتوانی در درک جملات ساده باشد که نیاز به مراجعه به گفتار درمان است.
• علاوه بر فلج، ممکن است حرکت کردن، تعادل و کنترل عضلات برای سالمندان پس از سکته مغزی مشکل ساز شود.
• برخی از سالمندان پس از سکته مغزی ممکن است مشکلاتی در انجام کارهای روزمره خود، مانند خود مراقبتی یا خودکفایی را تجربه کنند.
• پس از سکته مغزی، سالمندان ممکن است با مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب یا ناراحتی روبرو شوند که نیاز به حمایت و مراقبت دارند.
• سکته مغزی می‌تواند بر روی حافظه و توجه سالمندان تأثیر بگذارد و باعث کاهش توانایی آنها در یادگیری و حفظ اطلاعات شود.

درمان سکته مغزی سالمندان چگونه انجام می‌شود؟

در درمان سکته مغزی در سالمندان باید بر کاهش عوامل خطر و جلوگیری از سکته‌های بعدی تمرکز داشت. این اقدامات شامل توصیه‌هایی برای کاهش وزن، ورزش منظم، رژیم غذایی متعادل و کاهش مصرف الکل است. همچنین، داروهایی برای کاهش فشار خون و کلسترول مصرف می‌شود و برنامه‌هایی برای کمک به فرد در ترک سیگار و مواد مخدر انجام می‌شود.

از جمله رویکردهای درمانی مهم برای سالمندان پس از سکته مغزی، توانبخشی مناسب است. این شامل کار با یک تیم چند رشته‌ای از پرستاران، فیزیوتراپیست‌ها، کاردرمانگران، گفتاردرمانگران و روان‌شناسان است که با همکاری کادر پزشکی، مراقبت‌های تخصصی را ارائه می‌دهند.

پس از ترخیص از بیمارستان، توانبخشی مداوم و استمرار مراقبت‌های تخصصی در محیط اجتماعی بسیار اساسی است. این ممکن است شامل توانبخشی فیزیکی و حمایت روانی برای بازگشت به زندگی روزمره و کیفیت زندگی بهتر باشد.

نقش گفتار درمانی در بهبود عوارض سکته مغزی در سالمندان

گفتاردرمانی نقش بسیار مهم در بهبود عوارض سکته مغزی در سالمندان دارد. بعد از سکته مغزی، ممکن است سالمندان با مشکلاتی در زمینه تکلم، فهم، خواندن، نوشتن و حتی فهمیدن مطالب ساده مواجه شوند. این مشکلات می‌توانند توانایی ارتباطی و اجتماعی آنها را تحت تأثیر قرار دهند.

نقش گفتاردرمانی اینجا بسیار ارزشمند است. گفتاردرمانی به سالمندان کمک می‌کند تا مشکلات تکلم و زبانی که ناشی از سکته مغزی هستند، بهبود یابند. این شامل بهبود مهارت‌های گفتاری، تلفظ، ساختار جملات و واژگان است. گفتاردرمانی به سالمندان کمک می‌کند تا بهترین راه‌های ارتباطی و درک مطالب را یاد بگیرند. این شامل تمریناتی برای بهبود فهم مطلب، خواندن و نوشتن است.

همچنین به سالمندان کمک می‌کند تا توانایی‌های روزمره خود را بهبود بخشند، از جمله توانایی برقراری ارتباط با دیگران، خود مراقبتی، و یافتن راهکارهای جایگزین برای مواجهه با چالش‌های زندگی روزمره را تقویت کنند. از طریق پیشرفت در تکلم و ارتباطات، گفتاردرمانی می‌تواند به سالمندان کمک کند تا اعتماد به نفس خود را بازیابی کنند و در فعالیت‌های روزانه‌ خود موفق‌تر باشند.

---

بیشتر بخوانید:گفتاردرمانی

---

مشکل بلع و سکته مغزی در سالمندان

مشکلات بلع پس از سکته مغزی می‌تواند یکی از عوارض این حادثه باشد. سکته مغزی ممکن است باعث آسیب به قسمت‌های مغزی که در کنترل بلع و عملکرد عضلاتی نقش دارند، شود.

در صورت آسیب به مناطق مغزی مربوط به کنترل عملکرد بلع، سالمندان ممکن است با مشکلاتی همچون:

• ضعف عضلات بلعی می‌تواند باعث مشکل در فرآیند بلع غذا یا نوشیدن شود و به مشکلات از جمله خفگی یا خفه شدن بیانجامد.
• دشواری در کنترل بلع که ممکن است منجر به ریختن غذا یا نوشیدن مایعات، به همراه خطر خفگی، شود.

اقدامات لازم بعد از بروز مشکل بلع بعد از سکته مغزی در سالمندان عبارتند از:

• مراجعه به متخصصان گفتاردرمانی، این افراد می‌توانند نقاط ضعف بلع را ارزیابی کنند و برنامه‌های توانبخشی مناسبی را تدوین کنند.
• افراد مبتلا به مشکلات بلع باید فنون و تکنیک‌های خاصی را یاد بگیرند تا بهبود بلع را تسهیل کنند.
• انجام تغییرات در نوع و میزان غذاها و نوشیدنی‌ها می‌تواند کمک کند تا عمل بلع بهتر انجام شود. به عنوان مثال، استفاده از غذاهای نرم و مایع یا بهبود قوام آنها مد نظر است.
• در برخی موارد، ممکن است داروهایی برای تسهیل بلع و کنترل علائم مرتبط تجویز شوند.

آیا سکته مغزی در مردان و زنان سالمند متفاوت است؟

سکته مغزی در مردان و زنان، اگرچه ممکن است در علائم و عوارض مشابه باشند، اما در برخی جوانب می‌تواند متفاوت باشد، به ویژه در مسائل مرتبط با عوامل خطر و پاسخ به درمان متفاوت هستند.

سکته مغزی در زنان ممکن است تحت تأثیر سن و هورمون‌های زنانه مانند هورمون‌های جنسی و هورمون‌های مربوط به سیکلوسی‌های زنانه باشد. در برخی موارد، زنان پس از ورود به سنین بالا با افزایش عوامل خطری مانند کلسترول بالا، دیابت یا فشار خون بالا روبرو می شوند که این موارد می‌توانند خطر سکته مغزی را افزایش دهند.

برخی تحقیقات نشان داده است که برخی از انواع خاص سکته مغزی ممکن است در زنان بیشتر اتفاق بیافتد. به عنوان مثال، سکته مغزی ایسکمیک که ناشی از مسدود شدن رگ‌های خونی است، در زنان ممکن است نسبت به مردان بیشتر رخ دهد.

عوامل خطر مانند سابقه خانوادگی، سابقه سیگار کشیدن، استفاده از کنتراسپتیوها، دیابت و فشار خون بالا ممکن است برای مردان و زنان متفاوت باشد. مثلاً برخی مطالعات نشان داده است که فشار خون بالا در سنین جوان‌تر ممکن است برای زنان عوامل خطر بیشتری برای سکته مغزی ایجاد کند.

در کل، هر دو جنسیت می‌توانند از تغییرات سبک زندگی، کنترل عوامل خطر و مراقبت‌های پزشکی استفاده کنند تا خطر ابتلا به سکته مغزی را کاهش دهند، اما ممکن است برخی از عوامل برای هر جنسیت و در هر مرحله از زندگی متفاوت باشند.

جمع بندی

سکته مغزی در سالمندان یکی از مشکلات جدی سلامتی است که می‌تواند بر سلامت سالمندان تأثیر بگذارد. با توجه به اهمیت و شیوع این مشکل، تشخیص سریع و درمان مناسب سکته مغزی در سالمندان از اهمیت بالایی برخوردار است. برنامه‌های درمانی بعد از سکته مغزی در سالمندان علاوه بر داروها و مراقبت‌های پزشکی، شامل توانبخشی چند رشته‌ای از جمله گفتاردرمانی، فیزیوتراپی و روان‌درمانی است که کمک به بهبود عوارض و بازگشت به زندگی عادی دارد.

مراقبت‌های متخصصانه پس از سکته مغزی در سالمندان باعث افزایش کیفیت زندگی، بهبود توانایی‌های روزمره و بهبود ارتباطات اجتماعی سالمندان می‌شود. همچنین، حمایت خانواده و اطرافیان نیز در فرآیند بهبود و توانبخشی از اهمیت بالایی برخوردار است.

از طریق مداومت در توانبخشی، رعایت داروها و مراقبت‌های پزشکی، تغییرات سبک زندگی سالم و حمایت از فرد در محیط اجتماعی، می‌توان بهبود عوارض سکته مغزی در سالمندان را تسهیل کرد و زندگی با کیفیتی را برای آنان فراهم آورد.

سوالات متداول

آیا سکته مغزی در سالمندان درمان‌پذیر است؟

بله، در صورت تشخیص و درمان سریع، بخشی از آسیب‌های ناشی از سکته مغزی معمولاً قابل بازگشت است. درمان‌ها می‌توانند شامل: داروها، توانبخشی و مداخلات جراحی در برخی موارد باشند.

چگونه می‌توان از سکته مغزی جلوگیری کرد؟

بهبود سبک زندگی با تغییرات در رژیم غذایی، ورزش منظم، کاهش استرس، مدیریت فشار خون و قرار گرفتن در زیر نظر پزشک برخی از راهکارهای جلوگیری از سکته مغزی در سالمندان هستند.

چگونه می‌توان به سالمندان پس از سکته مغزی کمک کرد؟

حمایت معنوی، اطلاع رسانی مناسب، ایجاد محیط فیزیکی مناسب، ارائه توانبخشی مناسب و حمایت‌های اجتماعی، از راهکارهای کمک به سالمندان پس از سکته مغزی است.

چگونه می‌توان از بروز سکته مغزی در سالمندان پیشگیری کرد؟

اطلاع‌رسانی در مورد خطرات فشار خون بالا، دیابت، تغذیه مناسب، تشویق به ورزش منظم و ارائه مشاوره در خصوص ترک سیگار و مصرف مواد مخدر از جمله راهکارهای پیشگیری می‌باشند.