تحریک الکتریکی عملکردی (Functional Electrical Stimulation) یا FES یک تکنیک درمانی است که با استفاده از الکترودها برای اعمال جریان الکتریکی به عضلات، اعصاب و سیستم عصبی برای بهبود عملکرد حرکتی بدن استفاده می‌شود. این تکنیک درمانی به عنوان روشی برای جبران کاهش عملکرد حرکتی ناشی از ضعف عضلات، صدمات اعصابی، ام‌اس و برخی اختلالات دیگر استفاده می‌شود. تحریک الکتریکی عملکردی از جریان الکتریکی با فرکانس پایین برای تحریک عضلات استفاده می‌کند. الکترودها روی پوست نصب شده و با تولید الکتریسیته، ایمپالس‌های الکتریکی را به عضلات منتقل می‌کنند. در این مقاله می خواهیم به تعریف تحریک الکتریکی عملکردی و چگونگی انجام آن و همچنین بیماری هایی که با انجام این کار درمان می شوند خواهیم پرداخت.
تحریک الکتریکی عملکردی چیست؟
تحریک الکتریکی عملکردی (FES) یک تکنیک درمانی است که با استفاده از جریان الکتریکی برای تحریک عضلات، اعصاب و سیستم عصبی، عملکرد حرکتی بدن را بهبود می‌بخشد. در این روش، الکترودها بر روی پوست نصب می‌شوند و جریان الکتریکی از طریق الکترودها به بافت‌های بدن منتقل می‌شود.
تحریک الکتریکی عملکردی از جریان الکتریکی با فرکانس پایین استفاده می‌کند که به طور مستقیم به عضلات اعصاب وارد نمی‌شود. بلکه این جریان الکتریکی از طریق الکترودها به اعصاب و عضلات منتقل می‌شود و باعث تحریک عصب‌ها و عضلات می‌شود. این تحریک بهبود قدرت و کارایی عضلات را ایجاد کرده و کنترل حرکتی را تقویت می‌کند.
از تحریک الکتریکی عملکردی در درمان برخی اختلالات عصبی و عضلانی استفاده می‌شود. برای مثال، در موارد فلج اعصاب، ام‌اس، ضعف عضلانی و صدمات نخاعی،FES می‌تواند بهبود قدرت عضلات، تسهیل حرکت و افزایش کارایی عملکردی بدن را به هدف داشته باشد.
تحریک الکتریکی عملکردی به عنوان یک روش غیرتهاجمی و غیردارویی محسوب می‌شود و به طور گسترده در روش‌های درمانی استفاده می‌شود. با استفاده از این تکنیک، افراد مبتلا به مشکلات حرکتی می‌توانند قدرت عضلات خود را بهبود داده، کنترل حرکتی بیشتری را تجربه کنند و به فعالیت‌های روزانه‌شان با موفقیت بیشتری بپردازند.
دریافت نوبت آنلاین با یک کلیک!
دکترای تخصصی(PhD)گفتاردرمانی|مدرس دانشگاه|متخصص اختلال بلع 13سال تجربهبرای رزرو وقت همین الان نوبت بگیر
تحریک الکتریکی عملکردی چگونه کار می‌کند؟
تحریک الکتریکی عملکردی (FES) با استفاده از جریان الکتریکی برای تحریک عضلات و اعصاب کار می‌کند. در این روش، الکترودها (الکترودهای سطحی یا کاتترهای داخل بدنی) روی پوست یا درون بافت‌ها قرار می‌گیرند. جریان الکتریکی از طریق الکترودها به عضلات و اعصاب منتقل می‌شود.
وقتی جریان الکتریکی به عضلات رسید، انقباض عضلانی ایجاد می‌شود. این انقباض‌ها توسط جریان الکتریکی تحریک شده و نتیجه‌ای از تنظیم الکتریکی نرون‌ها و عضلات است. این تحریک الکتریکی بهبود قدرت و کارایی عضلات را ایجاد می‌کند و کنترل حرکتی بدن را تقویت می‌کند. نحوه کارکرد تحریک الکتریکی عملکردی به شکل زیر است:
- در ابتدا، الکترودها روی پوست قرار می‌گیرند یا در صورت استفاده از کاتترها، درون بافت‌ها قرار می‌گیرند. این الکترودها جریان الکتریکی را به عضلات و اعصاب منتقل می‌کنند.
- جریان الکتریکی با استفاده از الکترودها به عضلات و اعصاب اعمال می‌شود. جریان الکتریکی تحریکی راه‌های ارتباطی نرون‌ها را تحریک کرده و به عضلات انقباض می‌دهد.
- تحریک الکتریکی باعث ایجاد انقباض عضلانی می‌شود. این انقباض‌ها می‌توانند مورد نیاز برای تحریک حرکتی خاصی باشند، مانند انقباض عضلات پا برای حرکت پاشنه یا انقباض عضلات بازو برای حرکت کردن بازو می باشد.
- با تکرار تحریک و انقباض عضلانی، قدرت عضلات بهبود می‌یابد، کنترل حرکتی تقویت می‌شود و کارایی عملکردی بدن بهبود می‌یابد.
کدام بیماری‌ها و اختلالات به روش تحریک الکتریکی عملکردی قابل درمان هستند؟
تحریک الکتریکی عملکردی (FES) به عنوان یک روش درمانی مؤثر در بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات عصبی و عضلانی استفاده می‌شود. در زیر، برخی از بیماری‌ها و اختلالاتی که به وسیله تحریک الکتریکی عملکردی قابل درمان هستند را نام می بریم:
- فلج اعصاب مرکزی
- ام‌اس (اسکلروزی چندگانه FES )
- ضعف عضلات
- صدمات نخاعی
- ضعف عضلات قلبی
- اختلالات حرکتی
نوشته های مرتبط
آیا تحریک الکتریکی عملکردی می‌تواند بهبودی دائمی در حالت حرکتی ایجاد کند؟
تحریک الکتریکی عملکردی (FES) معمولاً بهبودی موقت در حالت حرکتی ایجاد می‌کند. با تمرینات منظم و مداوم و استفاده مداوم از تحریک الکتریکی، می‌توان نتایج مثبت را در بهبودی عملکرد حرکتی حفظ کرد. اما باید توجه داشت که اگر تحریک الکتریکی قطع شود یا تمرینات مربوطه انجام نشود، احتمالاً تأثیرات بهبود یافته رو به کاهش خواهند بود.
در برخی موارد، بهبودی دائمی ممکن است به دست آید اگر تحریک الکتریکی عملکردی همراه با تمرینات فیزیکی منظم و فیزیوتراپی انجام شود. تمرینات منظم و مداوم با تحریک الکتریکی می‌تواند باعث تقویت و توانمندسازی عضلات شود و عملکرد حرکتی را بهبود بخشد. همچنین، تحریک الکتریکی عملکردی می‌تواند فرآیند بازسازی عصبی را تسریع کند و بهبودی در اتصالات عصبی و تنظیم عملکرد حرکتی ایجاد کند.
با این حال، هر شخص و شرایط درمانی خاصی دارد و نتایج ممکن است بین افراد متفاوت باشد. برای ارزیابی و برنامه‌ریزی مناسب، مهم است با یک تیم درمانی متخصص مشورت کنید. آنها می‌توانند شرایط خاص شما را بررسی کنند و برنامه درمانی مناسبی را برای بهبودی دائمی حالت حرکتی شما تهیه کنند.
دریافت نوبت آنلاین با یک کلیک!
دکترای تخصصی(PhD)گفتاردرمانی|مدرس دانشگاه|متخصص اختلال بلع 13سال تجربهبرای رزرو وقت همین الان نوبت بگیر
آیا تحریک الکتریکی عملکردی ایمن است؟
بله، تحریک الکتریکی عملکردی (FES) به عنوان یک روش درمانی ایمن محسوب می‌شود. با رعایت دستورالعمل‌ها و توصیه‌های مربوطه، مخاطرات احتمالی مانند تحریک غیرمطلوب یا حساسیت پوستی به حداقل می‌رسد.
در زیر، فواید ایمنی تحریک الکتریکی عملکردی را بررسی می‌کنیم:
- استفاده از جریان الکتریکی با فرکانس پایین: در تحریک الکتریکی عملکردی، از جریان الکتریکی با فرکانس پایین استفاده می‌شود که به طور معمول به عنوان ایمن ترین واحد الکتریکی در تحریک عضلات محسوب می‌شود.
- روش غیرتهاجمی: FES یک روش غیرتهاجمی است که الکترودها را بر روی پوست قرار می‌دهد و به عضلات و اعصاب از طریق پوست جریان الکتریکی انتقال می‌دهد. این به معنای عدم نیاز به جراحی یا تداخل با ساختارهای درونی بدن است.
- تنظیمات قابل تنظیم: تحریک الکتریکی عملکردی می‌تواند براساس نیاز و شرایط هر فرد تنظیم شود. میزان جریان الکتریکی، زمان تحریک و الگوهای تحریک قابل تنظیم هستند تا بهترین نتیجه را برای فرد مورد نظر ایجاد کنند.
- نظارت و کنترل متخصصان: استفاده از تحریک الکتریکی عملکردی باید تحت نظارت و رهبری متخصصان صورت گیرد. تیم درمانی متخصص می‌تواند برنامه درمانی مناسب را تهیه کند و برتمام جوانب ایمنی و بهره‌وری نظارت کند.
هرچند که تحریک الکتریکی عملکردی به طور کلی ایمن است، اما در برخی موارد مانند آلرژی به ژل‌های الکترود، عفونت پوستی یا وجود ترک‌ها در پوست، ممکن است مشکلات کوچکی رخ دهد. بنابراین، مهم است همیشه با یک تیم درمانی متخصص مشورت کنید تا بهترین روش و شرایط استفاده را برای شما تعیین کنند و نگرانی‌های شما را برطرف کنند.
رابطه تحریک الکتریکی عملکردی با گفتاردرمانی
تحریک الکتریکی عملکردی (FES) و گفتار درمانی دو روش درمانی مستقل هستند، اما می‌توانند به صورت ترکیبی درمانی برای برخی از افراد با مشکلات گفتاری و حرکتی استفاده شوند.
گفتار درمانی (Speech Therapy) یک روش درمانی است که به تقویت و بهبود مهارت‌های گفتاری و زبانی افراد کمک می‌کند. این روش به وسیله متخصصین گفتار درمانی که به طور خاص در ارتباط با مشکلات گفتاری و زبانی تخصص دارند، انجام می‌شود. متخصصین گفتار درمانی با استفاده از تمرینات و تکنیک‌های مختلف، به افراد کمک می‌کنند تا مهارت‌های گفتاری خود را تقویت و بهبود دهند.
از طرفی، تحریک الکتریکی عملکردی (FES) با استفاده از جریان الکتریکی به عضلات و اعصاب، حرکت بدن را تحریک می‌کند و بهبود قدرت و کارایی عضلات را ایجاد می‌کند. این روش معمولاً برای بهبود عملکرد حرکتی استفاده می‌شود.
به عنوان یک ترکیب درمانی، تحریک الکتریکی عملکردی می‌تواند به تکمیل و تقویت جلسات گفتار درمانی کمک کند. به طور مثال، در برخی از موارد، تحریک الکتریکی عملکردی می‌تواند به استحکام‌بخشی عضلات گفتاری کمک کند و تمرینات گفتاری را تسهیل کند. این به افراد کمک می‌کند تا مهارت‌های صحبت کردن و تلفظ را بهبود بخشند.
بنابراین، ترکیب تحریک الکتریکی عملکردی با گفتار درمانی می‌تواند در بهبود عملکرد گفتاری و حرکتی برخی از افراد مؤثر باشد. مهم است که در این مورد با تیم درمانی متخصص مشورت کنید تا بهترین برنامه درمانی برای شرایط و نیازهای شما تعیین شود.
بیشتر بخوانید : انواع روش های درمان پولیپ حنجره
جمع بندی
تحریک الکتریکی عملکردی (FES) یک روش درمانی است که با استفاده از جریان الکتریکی به عضلات و اعصاب، حرکت بدن را تحریک می‌کند. این روش معمولاً در بیماری‌ها و اختلالاتی مانند فلج اعصاب مرکزی، ام‌اس، ضعف عضلات، صدمات نخاعی و اختلالات حرکتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
با تحریک الکتریکی عملکردی، انقباض عضلانی ایجاد می‌شود که بهبود قدرت و کارایی عضلات را به همراه دارد و کنترل حرکتی بدن را تقویت می‌کند. این روش می‌تواند بهبودی موقتی در عملکرد حرکتی فراهم کند و با تمرینات منظم و مداوم، نتایج مثبت را حفظ کند.
تحریک الکتریکی عملکردی به عنوان یک روش درمانی غیرتهاجمی و ایمن محسوب می‌شود. با رعایت دستورالعمل‌ها و توصیه‌های متخصصین، مخاطرات احتمالی مانند تحریک غیرمطلوب یا حساسیت پوستی به حداقل می‌رسد.
به همین ترتیب، تحریک الکتریکی عملکردی می‌تواند به ترکیب با گفتار درمانی کمک کند و در بهبود عملکرد گفتاری و حرکتی برخی افراد مؤثر باشد. ترکیب این دو روش می‌تواند نتایج بهتری در بهبودی عملکرد حرکتی و قدرت عضلات به همراه داشته باشد.
در هر صورت، مهم است با یک تیم درمانی متخصص مشورت کنید تا بهترین روش و برنامه درمانی برای شرایط و نیازهای شما تعیین شود. آنها می‌توانند شرایط خاص شما را بررسی کنند و برنامه درمانی مناسبی را تهیه کنند تا بهبودی دائمی در حالت حرکتی و عملکرد بدن شما را بهبود بخشند.
سوالات متداول
آیا تحریک الکتریکی عملکردی دردناک است؟
اکثر مراجعان به تحریک الکتریکی عملکردی حس ناراحتی یا درد نمی‌گزارند. با این حال، ممکن است در برخی افراد حس یک نوع لرزش یا گرمایی را تجربه کنند. در صورت احساس هرگونه درد غیرطبیعی یا عدم راحتی، باید به پزشک مراجعه کرد.
آیا تحریک الکتریکی عملکردی برای همه مناسب است؟
عموماً، تحریک الکتریکی عملکردی برای اکثر افراد امن است. با این حال، برخی افراد مانند کسانی که دارای دستگاه‌های پیسی (پیسمیکر) هستند، بیماران با بیماری‌های عصبی خاص، یا زنان باردار باید از استفاده از این روش پرهیز کنند یا با پزشک خود مشورت کنند.
آیا تحریک الکتریکی عملکردی اثرات جانبی دارد؟
بیشتر افراد بعد از تحریک الکتریکی عملکردی هیچ اثرات جانبی مهم گزارش نمی‌دهند. اما ممکن است در برخی موارد احساس خستگی موقت، کمیبود آب، یا احساس لرزش در منطقه تحریک شده رخ دهد.
