ورم معده یا گاستریت و علائم و راه های درمان آن

معده یکی از اعضای مهم و حساس دستگاه گوارش است که نقش اساسی در هضم غذا و جذب مواد مغذی دارد. معده با یک لایه مخاطی محافظ پوشیده شده است که از تاثیر اسید معده بر دیواره آن جلوگیری می کند. اما گاهی اوقات این لایه مخاطی امکان دارد آسیب ببیند و التهاب یا ورم ایجاد شود. این حالت را ورم معده یا گاستریت می گویند که می تواند به دلایل مختلفی از جمله عفونت باکتریایی، مصرف برخی داروها، استرس، سیگار و الکل رخ دهد.

اگر ورم معده یا گاستریت شدید یا مزمن باشد، امکان دارد منجر به زخم معده، خونریزی، آنمی و حتی سرطان معده شود. بنابراین، تشخیص و درمان به موقع ورم معده اهمیت زیادی دارد. در این مقاله به بررسی علل و علائم ورم معده یا گاستریت و چگونگی تشخیص و راه های درمان این مشکل می پردازیم. همچنین در مورد تکنیک ها گفتاردرمانی در این مورد می پردازیم. با ما همراه باشید.

بیماری ورم معده یا گاستریت چیست؟

معده دارای یک پوشش داخلی است که داخل معده را از اسید معده حفظ می کند. در برخی مواقع به دلایل مختلف این پوشش داخلی آسیب می ببیند و التهاب یا ورم ایجاد می شود. این التهاب ممکن است به صورت ناگهانی یا حاد رخ دهد که معمولا به دلیل عفونت باکتریایی، مصرف برخی داروها، الکل یا سموم است. یا ممکن است به صورت تدریجی یا مزمن رخ دهد که معمولا به دلیل عوامل ژنتیکی، اختلالات ایمنی، استرس، سیگار یا بیماری های دیگر است.

ورم معده یا گاستریت می تواند علائمی مانند درد معده، سوزش سر دل، تهوع، استفراغ، نفخ و احساس سیری زودرس داشته باشد. اگر ورم معده شدید یا مزمن باشد، ممکن است منجر به زخم معده، خونریزی و … شود. بنابراین، تشخیص و درمان به موقع ورم معده اهمیت زیادی دارد.

علائم ورم معده یا گاستریت 

علائم ورم معده یا گاستریت می تواند بسته به شدت و نوع آن متفاوت باشد. برخی از علائم شایع ورم معده عبارتند از:

• درد یا سوزش معده و یا درد (هضم نادرست) در قسمت فوقانی شکم که ممکن است با غذا خوردن بدتر یا بهتر شود.
• حالت تهوع یا استفراغ
• احساس پر بودن در بالای شکم بعد از خوردن
• احساس سیری زودرس
• آروغ زدن یا سرفه کردن
• بوی بد دهان
• از دست دادن اشتها یا وزن
• خونریزی از معده که امکان دارذ منجر به استفراغ خون یا مدفوع سیاه شود.

برخی از علائم ورم معده یا گاستریت امکان دارد شبیه به علائم بیماری های دیگر مانند سندرم روده تحریک پذیر، زخم معده، سندرم معده، سرطان معده و … باشد. بنابراین، برای تشخیص دقیق ورم معده، لازم است از پزشک مشورت بگیرید و آزمایش های لازم را انجام دهید.

عواملی که باعث ورم معده می شوند؟

ورم معده یا گاستریت می تواند به دلیل عوامل مختلفی ایجاد شود که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم:

1. یکی از علل شایع ورم معده عفونت باکتریای هلیکوباکتر پیلوری است که در معده زندگی می کند و می تواند بر لایه مخاطی معده آسیب وارد کند و منجر به التهاب، زخم و سرطان شود. این باکتری معمولا از طریق آب و غذای آلوده یا تماس با مدفوع یا بزاق فرد مبتلا منتقل می شود.
2. مصرف برخی از داروها می توانند باعث تحریک یا آسیب به لایه مخاطی معده شوند و ورم معده ایجاد کنند. این داروها شامل آسپرین، ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID)، کورتیکواستروئیدها، بیسفسفونات، پتاسیم، آنتی بیوتیک ها و غیره هستند. این داروها را نباید بدون نسخه پزشک یا بیش از حد مصرف کرد و باید با غذا یا شیر خورده شوند.
3. استرس شدید یا مزمن می تواند باعث افزایش ترشح اسید معده شود و لایه مخاطی معده را تحریک کند. همچنین باعث کاهش خونرسانی به معده شود و به بافت های آن آسیب برساند. استرس ناشی از بیماری های جسمی یا روحی، تغییرات زندگی، تنش های شغلی یا خانوادگی و … باشد.
4. مصرف سیگار و الکل باعث تحریک و آسیب به لایه مخاطی معده می شود و ورم معده  یا گاستریت را ایجاد می نماید. سیگار و الکل می توانند باعث افزایش ترشح اسید معده شوند و مقاومت لایه مخاطی معده را کاهش دهند. سیگار و الکل همچنین می توانند باعث کاهش خونرسانی به معده شوند و بافت های آن را آسیب دهند و عاملی در انتقال باکتری هلیکوباکتر پیلوری باشند.

برخی از عوامل دیگری که می توانند باعث ورم معده یا گاستریت شوند عبارتند از: بیماری های ژنتیکی، اختلالات ایمنی، عفونت های ویروسی، آلرژی، سوء تغذیه، بیماری های مزمن مانند دیابت، کبد چرب، کم کاری تیروئید، سندرم زولینگر الیسون و … .

تشخیص ورم معده یا گاستریت

برای تشخیص ورم معده یا گاستریت، متخصص معمولا از علائم و تاریخچه پزشکی شما می پرسد و ممکن است برخی از آزمایش ها و معاینات را برای شما تجویز کند. این آزمایش ها و معاینات ممکن است شامل:

• آزمایش خون برای بررسی علائم عفونت، آنمی، التهاب یا عوامل دیگری که می توانند باعث ورم معده شوند.
• آزمایش ادرار برای بررسی علائم عفونت، خونریزی، کیست یا سنگ کلیه و … .
• آزمایش مدفوع برای بررسی وجود خون، باکتری، ویروس، قارچ یا انگل در مدفوع که می توانند باعث ورم معده یا گاستریت شوند.
• برای بررسی وجود باکتری هلیکوباکتر پیلوری در معده که یکی از علل شایع ورم معده است آزمایش نفس انجام می گیرد. بیمار باید یک ماده رادیواکتیو را بخورد و سپس نفس خود را در یک دستگاه بدمد. اگر باکتری هلیکوباکتر پیلوری در معده باشد، ماده رادیواکتیو توسط آنها شکسته می شود و در نفس قابل اندازه گیری است.
• فیبروسکوپی معده یک معاینه تصویربرداری که در آن یک لوله نازک و انعطاف پذیر با دوربین در انتهای آن از طریق دهان و حلق و مری به معده فرستاده می شود. این لوله به متخصص اجازه می دهد که داخل معده را ببیند و برای بررسی وجود التهاب، زخم، خونریزی، تومور یا آسیب دیگر به لایه مخاطی معده نمونه برداری کند.
• در رادیوگرافی معده بیمار باید یک ماده رنگی را بخورد و سپس از شکم او عکس برداری می شود. این ماده رنگی به متخصص اجازه می دهد که شکل و اندازه معده و وجود هرگونه آسیب یا اختلال در آن را ببیند.

درمان ورم معده یا گاستریت

درمان ورم معده بستگی به علت، شدت و نوع آن دارد. برخی از روش های درمان ورم معده عبارتند از:

• داروهای ضد اسید با کاهش ترشح اسید معده، کمک به التیام زخم ها و کاهش علائم ورم معده می کنند. این داروها شامل آنتی هیستامین ها، پروتون پمپ اینهیبیتورها، هیستامین ۲ رسپتور آنتاگونیست ها و آنتی اسید ها هستند. این داروها را باید با توجه به نسخه و دستورالعمل های بسته بندی مصرف کرد.
• داروهای ضد باکتری با از بین بردن باکتری هلیکوباکتر پیلوری، کمک به درمان و پیشگیری از ورم معده می کنند. این داروها شامل آنتی بیوتیک ها و بیسموت هستند..
• دارو های ضد التهاب با کاهش التهاب و ورم لایه مخاطی معده، کمک به درمان ورم معده می کنند. این داروها شامل کورتیکواستروئیدها و سایکلو اکسیژناز ۲ اینهیبیتورها هستند.
• داروهای ضد تهوع و استفراغ با کنترل تهوع و استفراغ، کمک به بهبود علائم ورم معده می کنند. این داروها شامل متوکلوپرامید، پروکلورپرازین، اندانسترون و غیره هستند.

در برخی موارد، امکان دارد نیاز به درمان جراحی ورم معده باشد. این درمان شامل برداشتن بخشی از معده، برداشتن تومور یا زخم معده، ایجاد یک شنت بین معده و روده کوچک، تعویض معده با یک معده مصنوعی و … هستند. این درمان ها را باید با توجه به توصیه متخصص و شرایط بیمار انجام داد.

نقش گفتاردرمانی در بهبود بیماری ورم معده یا گاستریت

گفتاردرمانی یک روش درمانی است که با استفاده از ارتباطات صوتی و غیر صوتی، به بهبود روابط انسانی، احساسات، خلاقیت و سلامت روانی کمک می کند. گفتاردرمانی می تواند برای بیماران مبتلا به ورم معده مفید باشد، زیرا:

• به بیماران کمک می کند تا علل و عواملی که باعث ورم معده شده اند را شناسایی و درک کنند. برای مثال، اگر ورم معده به دلیل استرس، اضطراب، افسردگی یا تنش های روانی باشد، گفتاردرمانی می تواند به بیماران کمک کند تا با احساسات و افکار منفی خود مقابله کنند و راه حل های مناسب را پیدا کنند.
• گفتاردرمانی به بیمار آموزش می دهد علائم ورم معده مانند درد، تهوع، استفراغ و نفخ را بهتر کنترل کنند. برای مثال، گفتاردرمانی می تواند به بیماران آموزش دهد که چگونه با استفاده از تکنیک های تنفسی، آرام سازی، خود تشویق و تصویر سازی، استرس و درد خود را کاهش دهند و خود را آرام کنند.
• گفتاردرمانی با تغییر الگوهای غذایی و رفتاری ورم معده را پیشگیری و درمان می کنند. برای مثال، گفتاردرمانی می تواند به بیماران آموزش دهد که چگونه با انتخاب غذاهای سالم و متعادل، مصرف کمتر سیگار و الکل، اجتناب از غذاهای تند، چرب و اسیدی، مصرف کافی آب و ورزش منظم، سلامت معده خود را حفظ کنند.
• همچنین با ارتقای اعتماد به نفس و خودکارآمدی بیمار کیفیت زندگی او را بهبود می بخشند. برای مثال، گفتاردرمانی می تواند به بیماران کمک کند تا با تقویت مهارت های ارتباطی، حل مسئله، هدف گذاری و برنامه ریزی، روابط خود را با دیگران بهتر کنند و به اهداف خود برسند.

---

بیشتر بخوانید : درمان اختلال بلع 

---

عوارض ناشی از ورم معده

ورم معده یا گاستریت یک اختلال التهابی در پوشش داخلی معده است که می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. اگر ورم معده درمان نشود، می تواند عوارض جدی و خطرناکی را به همراه داشته باشد. برخی از این عوارض عبارتند از:

ورم معده می تواند باعث خونریزی در معده شود که منجر به کاهش هموگلوبین و کم خونی می شود. کم خونی می تواند علائمی مانند خستگی، ضعف، کاهش اشتها، سردرد، ضربان قلب سریع و کاهش توانایی تمرکز داشته باشد.

این نوع التهاب باعث کاهش ترشح اسید معده می شود که موجب اختلال در جذب ویتامین و مواد معدنی می شود. برخی از این ویتامین ها و مواد معدنی شامل ویتامین B12، ویتامین D، اسید فولیک، ویتامین C، روی، کلسیم و منیزیم می شود. کمبود این مواد می تواند علائمی مانند کاهش ایمنی، تغییرات خلق و خو، اختلالات عصبی، استحکام استخوان، سلامت پوست و مو را تحت تأثیر قرار دهد.

ورم معده می تواند باعث آسیب و فرسایش پوشش معده شود که منجر به ایجاد زخم های عمیق در بافت معده می شود. زخم معده می تواند علائمی مانند درد شدید معده، خونریزی، تهوع، استفراغ، احساس سیری زودرس و کاهش وزن داشته باشد. زخم معده نیاز به درمان فوری دارد زیرا می تواند منجر به عفونت، سوراخ شدن معده و حتی سرطان معده شود.

ورم معده باعث تغییرات پاتولوژیک در سلول های پوشش معده نیز می شود که موجب ایجاد ضایعات پیش سرطانی و در نهایت سرطان معده می شود. سرطان معده یکی از شایع ترین انواع سرطان در جهان است و علائمی مانند کاهش اشتها، کاهش وزن، خونریزی، تهوع، استفراغ، احساس پری و بزرگی شکم دارد. سرطان معده نیاز به تشخیص و درمان زودهنگام دارد زیرا می تواند بسیار مهلک باشد.

جمع بندی 

ورم معده یا گاستریت یک اختلال التهابی در پوشش داخلی معده است که می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. ورم معده می تواند علائمی مانند درد، سوزش، تهوع، استفراغ، نفخ و سوء هاضمه داشته باشد. ورم معده اگر درمان نشود، می تواند عوارض جدی و خطرناکی مانند کم خونی، کمبود ویتامین و مواد معدنی، زخم معده و سرطان معده را به همراه داشته باشد. برای درمان ورم معده، لازم است علت آن تشخیص داده شود و رژیم غذایی مناسب، داروهای مخصوص و اصلاح سبک زندگی انجام شود.

سوالات متداول در مورد ورم معده یا گاستریت

ورم معده با داروهای گیاهی نیز قابل درمان است؟

بله، ورم معده یا گاستریت یک التهاب در لایه داخلی معده است که می‌توان با داروهای گیاهی چون زیره، بابونه، سیاه دانه، زنجبیل و … نیز درمان کرد.

درمان ورم معده چه قدر زمان می برد؟

زمان درمان ورم معده بستگی به علت و شدت آن دارد. اگر ورم معده شما حاد باشد و به دلیل مصرف الکل یا داروهای ضدالتهابی باشد، ممکن است با توقف مصرف آنها در چند روز یا هفته بهبود یابید. اما اگر ورم معده شما مزمن باشد و به دلیل عفونت باکتری هلیکوباکتر پیلوری باشد، نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک و داروهای کاهنده اسید معده برای چند هفته یا ماه است.

چگونه از بروز ورم معده پیشگیری کنیم؟

برای پیشگیری از بروز ورم معده، باید تغذیه سالم و متعادل داشته باشید و از مصرف موادی که معده را تحریک می‌کنند مانند سیگار، الکل، داروهای ضد التهابی، غذاهای چرب، تند، ترش یا نمکی، قهوه، چای، کولا و نوشیدنی‌های حاوی کافئین، شکلات و نوشیدنی‌های حاوی کاکائو خودداری کنید.

همچنین باید استرس و اضطراب را کنترل کنید و از فعالیت‌های آرام‌بخش مثل تنفس عمیق، یوگا، مدیتیشن و ماساژ استفاده کنید. برای جلوگیری از عفونت باکتری هلیکوباکتر پیلوری نیز باید بهداشت خود را رعایت کنید و از غذاهای پخته و تازه استفاده کنید.